Was het Rusland, of Amerika? Explosies bij Nord Stream pijpleidingen
Het geopolitieke conflict tussen Rusland en het Westen neemt een bijzondere wending. Op meerdere plekken zijn er onderzeese ontploffingen gemeten bij de gaspijpleidingen van zowel Nord Stream 1 als Nord Stream 2. Dat heeft de directeur van de Zweedse seimologische dienst gezegd tegen de omroep SVT. De drie ontploffingen, in de economische zones van Denemarken en Zweden, hebben alle schijn van een gerichte sabotageactie. Daarmee is het conflict een stap dichterbij Europa gekomen. Ondertussen wordt er volop gespeculeerd wie de explosies heeft veroorzaakt. Was het Rusland, of toch Amerika?
Een van de explosies had volgens de directeur van het seismologische instituut, Bjƶrn Lund, een kracht die vergelijkbaar is met een beving van 2,3 op de schaal van Richter. De eerste explosie werd iets na 02.00 uur in de nacht van zondag op maandag gemeten en de tweede om iets na 19.00 uur maandagavond.
De autoriteiten in Duitsland, Denemarken en Zweden hebben nu een onderzoek ingesteld.
Op beelden die zijn vrijgegeven door het Deense Defensiecommando is te zien hoe een kolkende massa methaan opborrelt.
Video published by the Danish military shows the gas leak on the underwater section of the Nord Stream. Unconfirmed reports from Moscow and Berlin that it's likely sabotage. #NordStream2 #NorthStream2 pic.twitter.com/hxl3DjHNlB
ā Frank Hoogerbeets (@hobeets) September 27, 2022
De premier van Denemarken, Mette Frederiksen, zei dat sabotage niet kan worden uitgesloten. "Het is nog te vroeg om een āāconclusie te trekken, maar het is een buitengewone situatie", zei ze in een reactie.
Tijdens een persconferentie in Washington zei minister van Buitenlandse Zaken Anthony J. Blinken dinsdag: "Er zijn eerste rapporten die aangeven dat dit het gevolg kan zijn van een aanval of een soort sabotage, maar dit zijn eerste rapporten en we hebben niet bevestigd dat nog.ā
Hoe het gedaan is
Een Britse insider zegt tegenover The Guardian dat het onwaarschijnlijk is dat eventuele explosies zijn veroorzaakt door een onderzeeƫr of een onderwatervoertuig, omdat hun aanwezigheid in zo'n geval zou zijn ontdekt in de relatief ondiepe Baltische wateren.
Een alternatief scenario zou kunnen zijn dat mijnen dagen of weken voor de aanval van een vermomd commercieel schip zijn gedropt en vervolgens op afstand tot ontploffing zijn gebracht om de explosies te veroorzaken.
Wie heeft het gedaan?
Ondertussen wordt er volop gespeculeerd wie de schuldige is. Hier een overzicht van de meest aannemelijke daders: de VS of Rusland.
'Het was de VS!'
Er zijn mensen die stellen dat de Verenigde Staten met opzet de gaspijpleidingen hebben opgeblazen. Zo zei Joe Biden voor de Russische invasie dat als het land zou overgaan tot het binnendringen van OekraĆÆne hij een einde zou maken aan de pijpleiding. "We zullen er een einde aan maken", zei Biden toen. "Ik beloof je. Het zal ons lukken."
Bekijk de video uit Februari:
Pres. Biden: "If Russia invades...then there will be no longer a Nord Stream 2. We will bring an end to it."
ā ABC News (@ABC) February 7, 2022
Reporter: "But how will you do that, exactly, since...the project is in Germany's control?"
Biden: "I promise you, we will be able to do that." https://t.co/uruQ4F4zM9 pic.twitter.com/4ksDaaU0YC
Ook zou Amerika door de sabbotage een financieel slaatje uit de actie kunnen slaan, omdat het zo Europa in de armen van de VS drijft, in haar afhankelijkheid van energie. Om vervolgens te doen alsof Rusland de aanstichter van de explosies zou zijn geweest.
Het door de staat gerunde Russische persbureau RIA Novosti meldt dat Washington "een actieve tegenstander is van Russische gasleveringen aan Europa", en zegt dat OekraĆÆne tegen Nord Stream 2 was omdat het "bang is inkomsten uit de doorvoer van Russisch gas te verliezen".
Overigens was ook Donald Trump geen fan van de Nord Stream 1 en Nord Stream 2. Hij voorspelde eerder de afhankelijkheid van Russisch gas terecht.
Opvallend is de tweet van voormalig Poolse minister van Defensie RadosÅaw Tomasz Radek Sikorski. Hij wijst net zoals Rusland naar Amerika:
Thank you, USA. pic.twitter.com/nALlYQ1Crb
ā Radek Sikorski MEP (@radeksikorski) September 27, 2022
Aanval eigen bondgenoten?
Als Amerika de schuldige zou zijn van de explosies dan zou het een pijpleiding hebben opgeblazen die mede in handen is van haar eigen bondgenoten. Het Russische Gazprom heeft namelijk een meerderheidsbelang (+51%) in de pijpleidingen, maar Europa heeft met Duitsland (Ć©n inclusief de Nederlandse Gasunie, circa 5 tot 9%) ook aandelen in de pijpleiding.
De kans dat - na bijvoorbeeld vredesonderhandelingen - de leveringen van Russisch gas op korte termijn worden hervat, is nu vrijwel kansloos geworden. De pijpleidingen lijken voorgoed onbruikbaar.
Reminder dat de Amerikanen enorm pissed zijn over het Duitse optreden inzake OekraĆÆne / Rusland en daarvoor al over Duitsland en NordStream. #NordStream2
ā Wierd Duk (@wierdduk) September 27, 2022
Jim is a very well informed US lawyer and author .. https://t.co/7gmxDbDBLG
ā Willem Middelkoop (@wmiddelkoop) September 30, 2022
Econoom Willem Middelkoop gelooft niet dat Rusland de pijpleiding heeft opgeblazen, maar denkt veel eerder aan Rusland zelf. "Het idee dat de Russen de Nord Stream hebben aangevallen is het domste dat ik ooit heb gehoord," schrijft hij donderdag op Twitter. "Wie profiteert ervan? Niet Rusland. Niet Europa. Maar de VS daarentegen heeft altijd duidelijk gemaakt dat ze niet willen dat Europa Russische energie koopt... en ze saboteren al jarenlang de Nord Stream. Nu de Nord Stream onbruikbaar is, kunnen Duitsland/Europa niet langer met Poetin onderhandelen over de sancties versus gaslevering."
'Het was Rusland!'
Andere mensen stellen dat Rusland de explosies bij de twee pijpleidingen heeft veroorzaakt. Hun belang zou zijn om Europa nog kwetsbaarder te maken in hun energie-infrastructuur, zelfs nu het continent zichzelf probeert af te sluiten van de voorraden uit Rusland als straf voor de invasie van Moskou. Ook zou het een dreigement zijn om nog meer pijpleidingen kapot te maken, zoals de nieuwe gaspijpleiding die in Noorwegen geopend is en naar Europa is gelegd.
Ultieme middelvinger
De explosies bij de twee pijpleidingen zouden - in notabene de economische zones van Denemarken en Noorwegen - opgevat moeten worden als twee opgestoken middelvingers van Poetin, jegens het Westen. Met als doel nog meer destabilisatie.
Energiedeskundige Martien Visser, lector aan de Hanzehogeschool in Groningen, zegt: "De hoop die van energiebedrijven op snel herstel van de gasmarkt en mogelijke gasleveringen na kerst, is nu weg."
Bij tv-programma OP1 werd terrorisme-expert Beatrice de Graaf gevraagd of de Russen het kunnen hebben gedaan, als waarschuwing aan het Westen. Zij stelt: "Ik las een verklaring in de Duitse media waarin wordt gezegd: dit is weliswaar de gasleiding van Nord Stream 1, maar het ligt vlak bij een nieuwe gasleiding van Noorwegen naar Europa toe. En misschien is het wel heel iets anders, namelijk een dreigement [van de Russen]. Niet tegen de eigen pijpleiding, maar tegen de Europese infrastructuur. Als jullie weten wat wij kunnen... wij gaan jullie energie-infrastructuur opblazen. Misschien geen kernbom, maar misschien wordt dit de nieuwe aanval."
Hoogleraar Rob de Wijk was het met die mogelijkheid eens: "Op het moment dat je dit als signaal ziet voor een Noorse pijpleiding... nou, als dat gebeurt praten wij hier niet meer over of wij gas wel of niet kunnen betalen, maar of we Ć¼berhaupt nog gas krijgen. Dus dat is een heel ander verhaal, en dan raak je echt het hart van economische oorlogsvoering. Daar zitten we al in."
Dat de Russen #NordStream2 hebben opgeblazen met Amerikaans explosieven-materiaal zou ook wel eens plausibel kunnen zijn.
ā Tweep des Vaderlands. Erik de Vlieger. āļø Kapitein (@DevliegerErik) September 27, 2022
Ofwel andersom.
