Extinction Rebellion (XR) zet zich fel in voor het klimaat. Maar hun methodes zorgen al jaren voor discussie. Denk aan de blokkades op de A12, of het vastlijmen aan kunstwerken en overheidsgebouwen. Dat zulke acties nu deels worden bekostigd met publieke middelen, roept vragen op.

Het geld komt uit het zogenoemde SDG Gemeenschapsfonds, ontdekten Pieter Parlevliet en Jolanda Vlaskamp. Dit fonds is bedoeld om “lokale burgerbewegingen te versnellen” en “systeemverandering mogelijk te maken”. SDG staat voor Sustainable Development Goals, een set mondiale doelen van de Verenigde Naties die in 2030 bereikt moeten zijn.

Extinction Rebellion wordt op de officiële website van SDG Nederland geprezen als “succesvolle formule voor zelforganiserende actie communities” en als een praktijkvoorbeeld voor andere bewegingen. Hoewel geld Extinction Rebellion precies heeft ontvangen via het fonds, blijft vooralsnog onduidelijk. Wel ontdekte NieuwRechts via overheidsdata dat SDG Nederland in 2023 maar liefst 580.000 euro aan Nederlandse subsidies ontving.

Betaling via de achterdeur?
Het ministerie van Buitenlandse Zaken financiert het bureau achter SDG Nederland. Daarmee stroomt overheidsgeld richting een fonds dat activistische groepen als XR ondersteunt. Zowel XR als de stichting SDG Nederland hebben bovendien een ANBI-status, wat inhoudt dat ze belastingvoordelen krijgen als erkende goede doelen.

Die constructie is opvallend. XR laat zich immers niet kennen als brave burgerbeweging, maar als radicale actiegroep die bewust regels overtreedt. In september 2020 zette de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema zelfs een actie op het Gustav Mahlerplein stil, omdat de demonstranten wegen en gebouwen blokkeerden. De activisten werden toen door de politie in een bus gezet en ergens anders gedropt. Volgens een recente uitspraak van de Raad van State, onder leiding van voormalig D66-leider Thom de Graaf, was die verplaatsing “onrechtmatig”.

Eerder werd bekend dat Extinction Rebellion haar vrijwilligers tot 1.500 euro per maand betaalt. Als een klimaatactivist zich meer dan 20 uur per week vrijwillig inzet voor Extinction Rebellion, kan hij of zij zo'n fikse vergoeding krijgen. Dit bleek uit de jaarlijkse begrotingscijfers van de Stichting Vrienden van XR. 

Overheidssteun voor burgerlijke ongehoorzaamheid?
De verstrengeling van activisme, overheidsgeld en internationale doelen roept steeds meer vragen op. Is dit nog neutraal beleid? Of steunt de overheid actief groepen die zich verzetten tegen diezelfde overheid?

Een ding is duidelijk: Extinction Rebellion is allang niet meer alleen een grassrootsbeweging van boze jongeren met spandoeken. Dankzij het SDG-fonds is de club nu ook een deels door de staat gefaciliteerde speler in het maatschappelijke veld. En daarmee wordt de grens tussen burgerlijke ongehoorzaamheid en beleidsondersteuning steeds vager.