De Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen start een breed onderzoek naar de gevolgen van het wisselende overheidsbeleid voor boeren. Volgens Van Zutphen heeft de overheid de afgelopen tien jaar “mogelijk niet betrouwbaar gehandeld” richting agrariërs. Boeren zouden door voortdurende koerswijzigingen en stapelende regels steeds verder in onzekerheid zijn beland.

Van Zutphen wijst erop dat agrariërs al jaren te maken hebben met “veel regels, die vaak veranderen”. Dat leidt volgens hem tot “onzekerheid, frustratie en stress”. Boeren vertellen hem al langere tijd hetzelfde, zegt hij: “Er is gewoonweg geen perspectief.”

Geen duidelijk beleid, wel gevolgen
Het uitblijven van heldere keuzes heeft volgens Van Zutphen grote invloed op boerenbedrijven en gezinnen. Sommige boeren maken zich zorgen over geld, anderen willen met pensioen maar kunnen dat niet. Ook zijn er agrariërs die hun bedrijf willen verkopen of juist willen overnemen, maar geen zekerheid krijgen over vergunningen of stikstofruimte. “De toekomst is voor iedereen onzeker”, aldus de ombudsman.

De kwestie speelt breed in het land. Boeren die hij sprak in onder meer Drenthe, Twente, Brabant en Zeeland vertelden hoe zij vastlopen in procedures, regels die elkaar tegenspreken en voortdurende aanpassingen van stikstofbeleid of natuurmaatregelen. Van Zutphen zegt dat “besluiteloosheid gevolgen heeft”.

Boeren jarenlang in de knel
De verhalen van boeren zijn vaak vergelijkbaar: gebrek aan aanspreekpunten, wisselende regelgeving en langdurige onzekerheid over bedrijfsvoering. Zo werd het bedrijf van de familie Heijdra in IJsselstein jarenlang geconfronteerd met telkens nieuwe voorwaarden van verschillende afdelingen van dezelfde provincie. Volgens Anita Heijdra was er simpelweg “niemand met een gezicht, je krijgt ze nooit te spreken”, vertelt ze in een uitgebreid interview met NRC. De stapel aan regels, bezwaarprocedures en controles leidde tot jarenlange strijd en grote spanningen binnen het gezin.

Het zijn precies dit soort ervaringen die de ombudsman nu structureel wil onderzoeken. Hij wil in kaart brengen hoe boeren tussen regels terechtkomen en wat er nodig is om weer vertrouwen en perspectief te bieden. 

Belangenorganisatie LTO Nederland reageert positief en zegt met de ombudsman in gesprek te gaan. De organisatie spreekt van een belangrijk signaal dat de overheid nu zelf onderzoekt of zij boeren wel betrouwbaar heeft behandeld.

Adviezen in 2026
Volgende week stuurt Van Zutphen een officiële brief met de aankondiging van het onderzoek aan demissionair landbouwminister Wiersma (BBB). In de eerste helft van volgend jaar moet het onderzoek worden afgerond. De ombudsman komt dan met concrete aanbevelingen voor ministeries, provincies en andere betrokken overheden.

Van Zutphen benadrukt dat hij geen stikstofexpert is, maar dat hij wél ziet wat er gebeurt “als de overheid burgers in onzekerheid laat”. Zijn doel is duidelijk: “Serieuze stappen zijn nodig om boeren weer perspectief te geven.”