Aukema zegt dat hij eerder al werkte met de publieke interface van de EMA, waar burgers een beperkt deel van de meldingen kunnen inzien. “In de publieke data mag ik niet zien waar de patiënt woont. Ik mag niet zien hoe oud de patiënt is. Ik mag niet zien wanneer die het medicijn nam. Ik mag ook niet zien wanneer die de reactie kreeg,” zegt hij. “Dus je kunt daar eigenlijk heel weinig mee.”

Volgens hem bevat de interne EMA-database veel meer informatie: “In de EMA-data heb je 213 velden. Leeftijd, land, et cetera. Als publiek mag je er minder dan 50 zien. Ik heb er nu zo’n 130, dus ik zie veel meer.”

Verdwijnende meldingen
Aukema zegt te hebben ontdekt dat meldingen in de database verdwijnen zodra er updates binnenkomen van artsen of apotheken. “Als ik vandaag kijk naar deze melding, dan heeft die melding een nummer en een datum. Volgende week komt er een huisarts met additionele informatie. Dat is weg. Nummertje één is weg, die bestaat niet meer. En opeens wordt dat 15 september,” vertelt hij.

Volgens hem ontstaat daardoor een verkeerd beeld van de werkelijkheid. “Wanneer ik als publiek kijk, dan is die melding verdwenen waar ik eerst naar keek. En hier is een nieuwe melding gekomen. Het lijkt erop dat meldingen verdwijnen, en dat gebeurt ook.”

Hij noemt het fenomeen een “moving duck”. “Ik kan die melding niet meer terugvinden. Die is vervangen door een nieuwe melding die later binnenkwam. Dat is bizar. Dus wat de EMA ons laat zien, is alleen maar het laatste update-moment. Je weet dus eigenlijk niet wanneer het begonnen is.”

Onderzoek ondermijnd
De data-analist waarschuwt dat wetenschappelijk onderzoek op basis van de publieke EMA-data daardoor niet betrouwbaar is. “Wanneer er wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt op basis van die publieke data, dan moet dat allemaal worden teruggetrokken, want die is gebaseerd op foute informatie,” zegt hij. “De conclusies zijn niet reproduceerbaar. Want als jij een publicatie doet en een half jaar later wil ik jouw werk peer reviewen, dan wil ik jouw analyse reproduceren. Maar het is allemaal opgeschoven. Dus kan ik het niet meer reproduceren.”

Aukema zegt dat het probleem nergens wordt toegelicht door de EMA: “Het ligt nergens toe dat dit het geval is. Wordt nergens uitgelegd. Dus het feit dat je eigenlijk het laatste bestand ziet en dat je heel veel informatie mist, dat wordt niet toegelicht.”

Miljoenen meldingen
Volgens Aukema bevat de volledige EMA-database 120 miljoen meldingen van bijwerkingen, verzameld over 22 jaar. “Ik kijk naar 18 miljoen meldingen van bijwerkingen,” zegt hij. “Het is bizar veel data. Ik ben as we speak vandaag en gister ook weer begonnen met een nieuwe download.”

Hij legt uit dat hij zijn analyses lokaal uitvoert: “Ik doe niks in de cloud. Alles staat bij mij lokaal en dat is allemaal keurig geregeld in de server en in de kluis.”

Aukema wil de gegevens overdragen aan wetenschappers, zodat zij onafhankelijk onderzoek kunnen doen. “Ik ben van de big data. Ik kan big data collecteren, ik kan er patronen in vinden. Maar het interpreteren daarvan moet ik overlaten aan specialisten,” zegt hij. “Het is mijn doel om deze data bij de wetenschap te krijgen wereldwijd, want het is wereldwijde data.”

‘Gigantische belangen’
De data-expert zegt dat zijn bevindingen gevoelig liggen. “Er zijn grote belangen in dit spel. Dus ook voor degene die dit verder gaat analyseren met kennis van zaken. De belangen zijn gigantisch,” zegt hij.

Toch blijft hij doorgaan: “Ik ben niet bang voor mijn eigen veiligheid. Maar als beleid wordt gemaakt op basis van foute inzichten, dan komt het knijp te zitten bij mij. En de politiek heeft volgens mij helemaal geen kijk op de feiten.”

Hij noemt zijn motivatie simpel: “Onrecht. Ik kan er niet tegen dat beleid wordt gemaakt op basis van verkeerde gegevens.”

Presentatie aan artsen
Aukema zegt dat hij zijn bevindingen zal presenteren tijdens het internationale congres Back to the Future van het Artsencollectief op 25 en 26 oktober in Zeist. “Het is mijn voornemen om in dat congres de grote datadump te doen en de tools die ik heb ontwikkeld om die data te kunnen bemachtigen. Zodat de medische experts ermee aan de slag kunnen. Dat hoop ik,” aldus Aukema.

Hij voegt eraan toe dat hij de data niet publiek zal verspreiden: “Ik ga die data niet aan Jan en alleman geven, want je moet er verantwoord mee omgaan. Maar elke wetenschapper die ermee aan de slag wil, is welkom.”