Sinds 1 september geldt dat vrouwen in de atletiek moeten aantonen geen Y-chromosoom te hebben. Volgens bondspresident Sebastian Coe is de test nodig “om de vrouwensport te beschermen”. Toch voelen veel sporters zich onder druk gezet. Femke Bol spreekt openlijk haar twijfel uit: “Ik vind dat je niet zomaar tegen iemand kan zeggen dat ze geen vrouw is. Als jij je een vrouw voelt, dan ben je een vrouw.”

Ook teamgenoot Lieke Klaver probeert de spanning met humor te verlichten. “Ik vertrouw erop dat ik een vrouw ben. We hebben van die confettikanonnen gekocht die gebruikt worden bij genderrevealparty’s. Misschien gaan we daar voor de grap nog een filmpje mee maken.”

Angst en kritiek bij atletes
Voor discuswerpster Jorinde van Klinken voelt de test bedreigend. “Want als de test negatief uitvalt, mag je je sport niet meer uitoefenen én sta je de rest van je leven bekend als een vrouw met een Y-chromosoom.” Ze begrijpt de sportieve afweging, maar hekelt de late invoering: zes weken voor het WK. Bovendien twijfelt ze aan de betrouwbaarheid: “Ik heb het gevoel dat je zo’n bewijs best makkelijk kan vervalsen.”

Ook hordeloopster Nadine Visser waarschuwt. “Ik vind het naïef om het aan je eigen nationale bond te laten. Er zijn allerlei voorbeelden van dopingschandalen waarbij medici onderdeel waren van het complot.”

Kwetsbare balans tussen fair play en discriminatie
Algemeen directeur Pieke de Zwart van de Atletiekunie erkent het dilemma. “Het is een lastige. Maar ik zou geen beter alternatief weten. En deze test is de minst intensieve belasting voor de atletes.” Tegelijk noemt hij het “een vorm van discriminatie”.

De discussie is niet nieuw. Al in 1966 moesten atletes een fysieke controle ondergaan. Het Nederlandse voorbeeld van Foekje Dillema toont hoe verwoestend zulke tests kunnen uitpakken. Dillema weigerde in 1950 een gynaecologisch onderzoek en stopte noodgedwongen met sport. Later bleek ze intersekse.

World Athletics zegt steekproeven te zullen doen tijdens het WK. Niet alle uitslagen worden gecontroleerd, mede om privacyredenen. Het wereldkampioenschap vindt plaats van 13 tot en met 21 september in Tokio. Nederland doet mee met maar liefst 53 atleten - een record.