Over en uit Rutte IV: nieuwe verkiezingen dit jaar

Nieuws7 juli 2023 3 minuten Marit Nubé
Kaag Rutte
ANP

Het kabinet-Rutte IV is officieel gevallen, melden bronnen bij NOS. Na een dagenlang crisisberaad zijn de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet tot een akkoord over het migratievraagstuk gekomen. Naar verwachting volgen nieuwe verkiezingen in oktober of november. Rechtse partijen staan te popelen om dan hun slag te slaan, laten hun leiders weten op sociale media.

Woensdagavond kwam het kabinet bijeen voor een crisisoverleg over migratie. Premier Rutte, vicepremiers Wopke Hoekstra (CDA), Sigrid Kaag (D66) en Carola Schouten (CU) waren hierbij aanwezig. Het dispuut is nu zo hevig dat het voortbestaan van de regering op het spel staat. 

Reden van het spoedoverleg: het lukt de partijen al maanden niet om met een helder migratiebeleid te komen. Zeker nu het land te maken heeft met een torenhoge instroom van 400.000 migranten in 2022, is dit belangrijker dan ooit. Maar VVD en CDA lagen wagenwijd uiteen ten opzichte van D66 en ChristenUnie.

Volgens bronnen bij De Telegraaf was het pijnpunt de gezinshereniging van asielzoekers, waarbij premier Rutte een harde eis zou stellen. Dit zou op grote weerstand hebben gestuit bij D66 en ChristenUnie. Deze kwestie heeft het kabinet uiteindelijk de strop omgedaan, blijkt uit berichtgeving van NOS.

Enorme wrijving
Het is zeker niet de eerste keer dat de coalitiepartijen onderling overhoop lagen. Zo was het stikstofbeleid de oorzaak van veel onderlinge wrijving, onder meer toen CDA-leider Wobke Hoesktra vorige zomer zei dat de doelstellingen voor hem "niet heilig" waren. Daarnaast zijn altijd de medisch-etnische kwesties een pijnpunt geweest tussen de partijen D66 en ChristenUnie.

De diepe wrijving zat er al vanaf het begin af aan bij de coalitiepartijen. Na het langste formatieproces sinds de Tweede Wereldoorlog kwam het kabinet Rutte-IV tot stand in januari 2022. Dit was niet zonder controverse, want tijdens het formatieproces bleken de formateurs te hebben gesproken over toenmalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Kort daarop stapte hij uit de partij.

Paniek na verkiezingen
Het kabinet-Rutte IV wist zich te profileren met onder meer ambitieuze klimaatmaatregelen, strenge stikstofdoelstellingen en ruimhartige wapensteun aan Oekraïne. Maar dit bleek onwelgevallig bij een deel van het Nederlandse electoraat. Afgelopen maart kreeg het kabinet een grote dreun te verduren met de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen. Oppositiepartij BBB werd plots veruit de grootste fractie in de Eerste Kamer, terwijl CDA en D66 in zetelaantal halveerden. Ook de VVD ging erop achteruit.

Ondanks alle onderlinge verschillen en crises besloot het kabinet te blijven zitten. Maar sinds de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen speelde de vraag toch steeds vaker op: zal het kabinet vallen? Nu is de vraag dan beantwoord: ja. De onenigheid over het migratievraagstuk bleek er één te veel. Het kabinet-Rutte IV is officieel geklapt.

Naar verwachting zullen er nieuwe verkiezingen in oktober of november van dit jaar volgen. De grote kanshebber is BBB, die in peilingen al bijna een jaar veruit de grootste partij is. Verliezers zullen naar alle waarschijnlijkheid D66 en CDA staan, die volgens de huidige peilingen minimaal zullen halveren in zetelaantal.

De grote vraag is wat het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt gaat doen. Sinds zijn afsplitsing van het CDA is hij namelijk razend populair bij de Nederlandse kiezer, blijkt steevast uit peilingen. Maar vooralsnog heeft hij geen eigen partij of kieslijst. Ook heeft Omtzigt gezegd zich niet te willen aansluiten bij BBB.

Zin in verkiezingen
Op rechts stromen de reacties van partijleiders binnen op de kabinetsval. De reacties lijken een gemeenschappelijke deler te hebben: iedereen heeft zin in nieuwe verkiezingen.

'Eindelijk! Het kabinet is gevallen en er komen nieuwe verkiezingen. Nu hebben we de kans om een krachtige nieuwe koers uit te zetten. Laten we de macht weer teruggeven aan de mensen,' reageert BVNL-leider Wybren van Haga op Twitter

BBB-leider Caroline van der Plas laat weten dat de BBB-vlag al is gehesen. Ook PVV-leider Geert Wilders zegt uit te kijken naar een nieuwe stemmingsronde: 'Snel verkiezingen nu. Adieu Rutte, Kaag en de rest!'

JA21 staat eveneens te popelen: 'Dit ging zo niet langer. JA21 is klaar voor nieuwe verkiezingen! Wij gaan nu met een realistisch plan asiel op de rails krijgen. We gaan dit regelen!'

Tot slot kan ook FVD-leider Thierry Baudet kan zijn geluk niet op: 'Eindelijk. Dit rampenkabinet lijkt definitief gevallen. Nu hopelijk snel nieuwe verkiezingen. Nederland is klaar met de absurde open grenzen, de daardoor veroorzaakte woningnood, de krankzinnige klimaatplannen en de oorlogshitserij. We gaan voor verandering.'

Wij vragen ons af...

Wie moet de nieuwe verkiezingen winnen?

Meerartikelen

EU Hongarije
Nieuws

EU dreigt nog meer Hongaarse fondsen te bevriezen

De Europese Commissie overweegt nog meer EU-fondsen voor Hongarije te bevriezen vanwege een wet die - volgens Brussel - de democratische EU-waarden schendt. Eurocommissaris Didier Reynders verklaart aan de Hongaarse krant Népszava dat de opschorting

Wilders Hoekstra
Achtergronden

Kritiek op Wilders: 'Waarom beloont hij EU-fractie die hem uitsluit?'

De steunbetuiging van het kabinet-Schoof aan Eurocommissaris Wopke Hoekstra wekt verbazing op rechts. Zo vraag politicus Rob Roos zich af waarom Geert Wilders een Europese fractie beloont die de PVV juist actief uitsluit. Sinds vorig jaar is voormali

EU Oekraïne
Nieuws

EU pleegt 'ordinaire diefstal' voor Oekraïne

De Europese Unie heeft vrijdag de eerste 1,5 miljard euro winst uit bevroren Russische tegoeden overgemaakt aan Oekraïne. Dit geld kan door Oekraïne worden gebruikt voor de aankoop van wapens, wederopbouw en humanitaire hulp. Het besluit leidt tot on

Volkskrant
Nieuws

Linkse Volkskrant-cartoonist valt door de mand: 'Ik wil gewoon geld'

Cartoonist Jip van den Toorn krijgt flinke kritiek op sociale media. De reden: ze lijkt haar cartoons soms rechtstreeks te kopiëren van bestaande stockfoto's. In eerder interviews erkent Van den Toorn al dat ze eigenlijk niet kan tekenen en dat ze vo

Mondkapje
Achtergronden

Gelekte documenten onthullen grove misstanden in Duits coronabeleid

Het Duitse coronabeleid bevatte de nodige tekortkomingen en onjuistheden. Dit blijkt uit gelekte, interne documenten van het Duitse RIVM, oftewel het Robert Koch Instituut (RKI). Zo wist de Duitse overheid al vroeg dat mondkapjes en schoolsluitingen

Shell
Nieuws

Shell zet groene ambities in de ijskast

Shell zet zijn groene ambities in de ijskast, onder leiding van CEO Wael Sawan. Tweeënhalf jaar geleden was Sawan nog enthousiast over een drijvend windpark bij Schotland, maar nu lijkt het bedrijf deze activiteiten van de hand te willen doen. De voo

Leyen
Onderzoek

EU financiert 'onafhankelijke' campagnes tegen 'extreemrechts'

EU-gefinancierde ngo's zijn betrokken bij pogingen om het Europees Parlement te mobiliseren tegen zogenaamd ‘extreemrechts’. Dit blijkt uit onderzoek van Brussels Signal. Het onderzoek brengt aan het licht dat reclamecampagnes, waarin centristische e

Politie
Nieuws

Politie neemt 3.500 opgevoerde fatbikes in beslag

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft beslag gelegd op ongeveer 3.500 fatbikes van Chinese makelij. Deze fatbikes, die tegen zeer lage prijzen in Nederland worden aangeboden, voldoen mogelijk niet aan de wettelijke eisen en kunnen daardo

Leesmeeropinie
Leesmeerinterviews

Meerartikelen

Harris
Nieuws

Financiële fraude bij campagne Kamala Harris? Team Trump dient klacht in

Het campagneteam van Donald Trump heeft een klacht ingediend bij de federale verkiezingscommissie van de Verenigde Staten (FEC). Ze beweren dat de overdracht van de campagnekas van Joe Biden aan Kamala Harris in strijd is met de wet. David Warrington

Loonkloof
Achtergronden

Loonkloof: feit of fictie? Dit zeggen de cijfers

Het is een veelbesproken thema in de politiek: de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Uit CBS-cijfers blijkt dat vrouwen gemiddeld minder verdienen dan mannen in het bedrijfs leven en bij de overheid. Maar is dit verschil in salaris echt het gevolg v

Ter Apel
Onderzoek

De échte asielkosten in Nederland: 400 miljard euro

In Nederland is er volop aandacht voor de asielproblematiek, maar wat zijn de échte asielkosten? Een Nederlandse studie, 'Grenzeloze Verzorgingsstaat', laat zijn licht hierover schijnen. Wat blijkt: de Nederlandse belastingbetaler was maar liefst 400

Pegida
Nieuws

Pegida-voorman verscheurt Koran bij rechtszaak

Pegida-voorman Edwin Wagensveld verscheurde woensdag opnieuw een Koran bij de rechtbank in Den Haag. Dit deed hij als protest tegen zijn eerdere veroordeling voor groepsbelediging. Ook wilde hij aandacht te vragen voor wat hij beschouwt als de onderd

Six Dijkstra
Nieuws

Kamerleden eisen actie na wereldwijde computerstoring

Kamerleden van GroenLinks-PvdA en NSC hebben het kabinet opgeroepen tot actie na een wereldwijde computerstoring. 'Operaties en vakanties gecanceld door één foute update. Dit kabinet moet meer investeren in plannen voor als de IT er compleet uit ligt

Politie
Nieuws

Man (46) ernstig mishandeld in Delft; verdachte gearresteerd

De politie heeft een 17-jarige jongen uit Delft aangehouden in verband met de mishandeling van een 46-jarige man. De politie maakte dit woensdag via X bekend. De gewelddadige aanval vond plaats op 17 juli aan de Schubertlaan in Delft, waarbij het sla

Eritrea Festival
Nieuws

Politie treft forse maatregelen voor Eritrese festival

De Zweedse politie bereidt zich voor op mogelijke geweldsuitbarstingen tijdens het Eritrese festival in Järvafältet door een tijdelijke gevangenis met draadkooien te bouwen. Het festival, dat op donderdag 25 juli begint, eindigde vorig jaar in chaos

Beyond Meat
Nieuws

Beurskoers Beyond Meat stort compleet in

De beurskoers van de Amerikaanse vleesvervangerfabrikant Beyond Meat, ooit gewaardeerd op 13 miljard euro, is opnieuw ingestort. Na een kort herstel kelderde de koers eind vorige week bijna tot een nieuw dieptepunt. De zwakke vraag naar plantaardige

Oekraïners
Onderzoek

Steeds meer Oekraïners zijn bereid land op te geven voor vrede met Rusland

Uit recente onderzoeken blijkt dat steeds meer Oekraïners bereid zijn om land op te geven in ruil voor vrede met Rusland. Tegelijkertijd neemt het percentage Oekraïners dat bereid is te vechten om het hele land van Russische invloed te bevrijden, dra

Kennedy
Nieuws

'Robert F. Kennedy kan rol krijgen in regering Trump'

Naar verluidt hebben presidentskandidaten Donald Trump en Robert F. Kennedy Jr. nauw contact met elkaar. Sterker nog: volgens ABC News kan Kennedy Jr. zelfs een rol krijgen in de regering van Trump, mocht hij de verkiezingen winnen. ABC News meldt da

Dragqueen
Video

Dragqueen draagt olympische fakkel in Parijs

De Olympische Spelen zijn nog niet begonnen, maar er is nu al online kritiek. Woensdag werd de olympische fakkel namelijk rondgedragen door een dragqueen. 'We zijn er zo klaar mee dat deze ideologie ons overal wordt opgedrongen', klinkt een reactie.

Gaza-protest
Nieuws

'Hamas komt eraan': Gaza-protest ontspoort in Washington

Washington D.C. was woensdag het toneel van grootschalige protesten tegen het bezoek van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Duizenden Palestijnse sympathisanten verzamelden zich in de Amerikaanse hoofdstad, wat leidde tot een massale politie-