In het programma staat: ‘We willen een nieuwe wet op de politieke partijen. Interne partijdemocratie versterkt betrokkenheid van burgers en moedigt aan tot meedoen. Daarom wordt interne partijdemocratie een eis voor politieke partijen.’

Daarmee wil het CDA dat partijen verplicht worden interne ledenstructuren en verkiezingen te organiseren. Op het eerste gezicht lijkt dat een pleidooi voor meer inspraak. Maar de consequentie is dat partijen die niet werken met een ledenmodel buitenspel worden gezet.

De PVV als doelwit
De PVV van Geert Wilders is de enige partij in Nederland zonder ledenstructuur. Wilders is zelf het enige lid en bepaalt daardoor de koers. Precies dat model zou onder de nieuwe CDA-plannen verboden worden.

Het CDA noemt de PVV niet expliciet, maar de formulering laat weinig ruimte voor twijfel. Als interne partijdemocratie een wettelijke eis wordt, kan de PVV in de huidige vorm niet meer meedoen aan verkiezingen. Voor veel rechtse kiezers voelt dit als een verkapte manier om de grootste oppositiepartij uit te schakelen.

Onder het mom van democratie
Het CDA presenteert de eis als versterking van de democratie. Maar critici zullen zeggen dat dit juist het tegenovergestelde effect heeft. In plaats van de kiezer te laten beslissen of een partij voldoende democratisch is, legt de overheid de structuur van partijen van bovenaf vast.

Dat is potentieel een gevaarlijk precedent. Het betekent dat de machthebbers kunnen bepalen welke partijen wel en niet mogen deelnemen aan verkiezingen. Het voorstel past daarnaast in een bredere lijn van partijen die meer grip willen op de politieke arena. Waar vaak wordt gepleit voor regulering van media en meningsuiting, richt het CDA zich nu op de interne organisatie van partijen. Het effect is echter hetzelfde: beperking van de keuzevrijheid van burgers.