UvA-wetenschapper: ‘Eigendomsrecht moet worden beperkt om woningnood op te lossen’
Aan de Universiteit van Amsterdam klinkt een opvallend geluid: om de woningnood te bestrijden, moet het eigendomsrecht worden ingeperkt. Dat schrijft promovenda Eva Vermeulen van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. In haar proefschrift stelt ze dat het recht op bezit te heilig wordt verklaard. Volgens haar vergroot het bestaande systeem ongelijkheid en sluit het mensen zonder huis uit. Critici waarschuwen voor de grote gevolgen als eigendomsrecht wordt aangetast.
‘Het eigendomsrecht wordt gezien als té onschendbaar,’ zegt Vermeulen. Ze onderzoekt hoe wetten over bezit, gebruik en overdracht leiden tot scheve verhoudingen. ‘We beschermen het recht op bezit en dat is ook belangrijk. Maar zodra we het als iets heiligs beschouwen, denken we niet meer na over de negatieve gevolgen voor andere mensen.’
De onderzoeker vindt dat het eigendomsrecht te vaak wordt gebruikt als schild voor vermogenden. ‘Er zijn mensen met wel 10 huizen en er zijn mensen zonder huis. Geld maakt geld. Het wordt steeds moeilijker om op die succestrein te stappen.’
‘Huizenbezit is geen heilig recht’
Vermeulen pleit ervoor dat de overheid via wetgeving de woningmarkt eerlijker maakt, ook als dat betekent dat rechten van huiseigenaren worden beperkt. ‘De rechten die zij over woningen hebben, waaronder aspecten van het eigendomsrecht, moeten worden herzien,’ stelt ze. Volgens haar is eigendom ‘een instrument om een rechtvaardige samenleving te creëren’.
Ze noemt als voorbeeld de hoge overwaarde van huizen. ‘Het zou rechtvaardig zijn om die overwaarde te belasten. Het gaat er namelijk ook om welk effect jouw bezit heeft op anderen,’ zegt ze. Kortom, in haar visie zou het eigendomsrecht minder belangrijk moeten worden. ‘Wat mij betreft is het eigendomsrecht ondergeschikt aan het recht op wonen.’
Vermeulen benadrukt dat beperkingen op eigendom geen revolutie betekenen. ‘Je hoeft het recht niet als geheel te beschermen, en je kunt best aan wat aspecten tornen zonder dat we meteen een communistisch land worden,’ zegt ze.
Felle reacties op sociale media
De uitspraken van Vermeulen veroorzaken ophef. Jurist Lucas Bergkamp noemt haar proefschrift op X ‘socialistische wetenschap’. Hij schrijft: ‘“Om de woningnood op te lossen moeten we sleutelen aan het eigendomsrecht.” — Marx en Engels poneerden het wetenschappelijke socialisme. Aan de UvA worden nu proefschriften geschreven die dat uitwerken.’
Ook historicus en journalist Roelof Bouwman reageert verontwaardigd. ‘Je geld, je erfenis, je privacy, je organen en nu zou vadertje staat volgens de “rechtsgeleerden” van de UvA dus ook je huis mogen afpakken,’ schrijft hij.
