Per ongeluk werden er opnames gemaakt van delen van een privégesprek tussen twee personen die als docenten aan de Universiteit van Antwerpen zijn verbonden. Het gesprek ging over biologieboeken waarin geen geslachtsdelen te zien zouden zijn, omdat orthodoxe geloofsgemeenschappen daartegen bezwaren maken.

In plaats van dat media vielen over het feit dat een privégesprek werd opgenomen, praatten de media over 'racisme'. Het zou namelijk niet oké zijn om op deze manier kritiek te hebben over orthodoxe geloofsgemeenschappen. 

Tot overmaat van ramp nam de rector van de universiteit het niet op voor zijn personeel, maar sprak hij juist schande over hen. “Ik persoonlijk vind dit beneden alle peil. Ik vind het totaal ontoelaatbaar wat er gezegd wordt", aldus de rector die het klaarblijkelijk niet erg vindt dat de privacy van zijn personeel geschonden is.

Universitaire docente Astrid Elbers is daarom een speciale petitie gestart:

'Geachte professor Van Goethem,

Mijnheer de rector,

Recent heeft zich een spijtig voorval afgespeeld aan de Universiteit Antwerpen. U besloot twee personeelsleden uit het departement Biologie te schorsen. De reden was dat ze zich in een privégesprek na een practicumexamen –  dat per ongeluk werd opgenomen – ‘racistisch’ en ‘kwetsend’ zouden hebben uitgelaten over bepaalde bevolkingsgroepen.

De opname is volgens ons echter geenszins een bewijs van racisme. Ze toont een informeel gesprek tussen twee personeelsleden over onderwerpen waar ze in hun lespraktijk mee geconfronteerd worden: interculturele problemen, integratie en taalachterstand bij bepaalde bevolkingsgroepen. We zijn het niet noodzakelijk eens met wat er werd gezegd, maar er was in geen enkel opzicht sprake van strafbare haatspraak. Door uw medewerkers op deze wijze te criminaliseren, schept u een sociaal onveilig klimaat voor al uw personeelsleden. Omdat het gesprek niet eens voor publicatie bedoeld was, is het nog maar de vraag of hier van vrije meningsuiting gesproken kan worden. Het is eerder de vrijheid van gedachte die hier op ontoelaatbare wijze ingeperkt wordt.

De twee personeelsleden treft dus geen enkele schuld, noch juridisch, noch moreel. Het opgenomen privégesprek bevat geen elementen die
wijzen op het begaan van enige beroepsfout. Er was dus ook geen enkele reden om deze mensen te schorsen, noch om hen te laten begeleiden door Unia en het Hannah Arendt Instituut om het geschonden vertrouwen te herstellen. Dat klinkt als een ‘heropvoedingstraject’ voor een fout die ze niet eens begaan hebben.

Door in de universiteit de vrijheid van meningsuiting niet alleen binnen de grenzen van de wet maar ook ‘binnen de contouren van een correcte omgang met elkaar’ af te bakenen, holt u de academische vrijheid, zoals beschermd door Artikel 13 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, op een ontoelaatbare wijze uit. Uitgerekend van u hadden we toch een andere houding verwacht. U herinnert zich immers nog dat u twee jaar geleden een open brief heeft ondertekend voor het behoud van de vrije meningsuiting, tegen cancel culture en tegen politieke correctheid.

Ten slotte wijzen we erop dat het publiek maken van de opname  in strijd is met het onderwijs- en examenreglement van de UAntwerpen en met de GDPR- of AVG-regels (Algemene Verordening Gegevensbescherming). Een inbreuk op deze regelgeving is echter niet strafbaar wanneer de verspreiding ‘het maatschappelijk belang dient’. Dat laatste is voorwerp van debat, maar de appreciatie die u eraan heeft gegeven, achten we kwalijker dan het voorval zelf.

Wij vragen daarom het volgende:

– een waarborging van het recht op de vrijheid van gedachte, de vrije meningsuiting en de academische vrijheid aan de universiteit. Die rechten worden immers wettelijk beschermd door onder andere Artikel 18 UVRM, Artikel 19 UVRM, Artikel 9 EVRM, Artikel 10 EVRM, Artikel 19 Belgische Grondwet en Artikel 13 HGEU.

– het afzien van verplichte opleidingen die een bepaald maatschappijbeeld opdringen. Elk lid van het academisch personeel heeft het recht zich zelf een mening te vormen over maatschappelijke thema’s. Aan een universiteit, de plaats bij uitstek van het vrije denken, mag geen ideologische eenheidsworst gecreëerd worden.

– een beschermende houding van u (de rector) naar het personeel toe. Wanneer personeelsleden onterecht in hun belangen geschaad worden ­­­– zoals in het recente voorval – dient u hun verdediging op te nemen, ook al druist dat in tegen de wil van sommige studenten of een deel van de publieke opinie.

Het initiatief tot deze petitie werd genomen door dr. Astrid Elbers (taaldocent Linguapolis, Universiteit Antwerpen), Johan Sanctorum (filosoof en journalist) en em. prof. dr. Boudewijn Bouckaert (jurist, Universiteit Gent). We kregen daarbij de steun en medewerking van prof. dr. Matthias Storme (jurist, Universiteit Antwerpen en KU Leuven),  em. prof. dr. Paul Cliteur (jurist, Universiteit Leiden), prof. dr. Rik Torfs (kerkjurist, KU Leuven), em. prof. dr. Luc Rasson (Franse letterkunde, Universiteit Antwerpen) en dr. Griet Vandermassen  (filosofe en publiciste).'