Volgens Aartsen hebben vervoerders grote moeite om boetes te innen bij zwartrijders. Vooral bij reizigers zonder identiteitsbewijs blijkt dat een probleem. ‘Het kan niet zo zijn dat iemand zich herhaaldelijk onttrekt aan betaling zonder dat daar consequenties aan verbonden zijn,’ schrijft de staatssecretaris.

De situatie is nijpend, zegt hij. Bij vervoerder Arriva werd vorig jaar ruim negentig procent van de boetes op twee spoorlijnen niet betaald. Aartsen noemt dat ‘zeer onwenselijk gedrag’. Zonder mogelijkheid tot identificatie kunnen boa’s nauwelijks optreden, waardoor zwartrijders feitelijk vrijuit gaan.

Geweld tegen personeel
De sfeer in het openbaar vervoer verslechtert al langer. In 2023 liep het geweld tegen conducteurs zó uit de hand dat op sommige trajecten geen kaartcontroles meer werden uitgevoerd. Conducteurs meldden toenemende agressie en bedreigingen. Volgens vakbonden voelen veel medewerkers zich onveilig en is de drempel om in te grijpen hoger geworden.

Het ministerie van Openbaar Vervoer wil met het voorstel voorkomen dat boa’s machteloos toekijken bij zwartrijders of agressieve reizigers van wie de identiteit onbekend is. Door toegang te krijgen tot gegevens van asielzoekers zou sneller kunnen worden opgetreden.

NS steunt voorstel
Ook de Nederlandse Spoorwegen pleiten al langer voor ruimere bevoegdheden. Een woordvoerder zegt dat boa’s nu vaak moeten wachten op de politie, die wél in aanvullende systemen kan kijken. ‘Dat kan zo 30 à 40 minuten duren,’ aldus de NS.

Volgens het bedrijf is dat ‘dagelijkse kost’. Boa’s kunnen daardoor hun werk niet goed doen en reizigers ervaren dat de handhaving willekeurig is.

Met het nieuwe voorstel wil het kabinet het openbaar vervoer veiliger maken en de pakkans voor zwartrijders vergroten. De verwachting is dat het ministerie van Asiel en Migratie de komende maanden onderzoekt hoe de uitwisseling van gegevens precies kan worden geregeld. Daarna moet het kabinet besluiten of de wet hiervoor wordt aangepast.