Ani ligt in de provincie Kars, in het huidige oosten van Turkije. In de middeleeuwen was dit de hoofdstad van het Armeense koninkrijk. De kathedraal werd gebouwd in het jaar 1001 en was een architectonisch meesterwerk van de Armeense architect Trdat. Nu wordt het gebouw onderdeel van een renovatieproject, maar met een totaal andere bestemming.

De Turkse staatsmedia melden dat de kathedraal na de restauratie zal functioneren als moskee. 'De Emir Trdat, die ook de koepel van de Hagia Sophia herstelde, wordt genoemd als architect, maar nergens wordt zijn Armeense afkomst vermeld,' aldus de berichtgeving. Ook de Armeense geschiedenis van Ani zelf wordt verzwegen.

‘Fethiye-moskee’ in plaats van Armeens erfgoed
De kathedraal, gebouwd door koning Smbat II en voltooid door koningin Katramide, is niet het enige Armeense bouwwerk in Ani. Andere kerken zoals de Verlosserskerk en de kerk van Tigran Honents zijn ook stille getuigen van een rijk Armeens verleden. Nu dreigt dat erfgoed systematisch te verdwijnen uit het publieke geheugen.

Hoewel Ani op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat, wordt de restauratie uitgevoerd zonder eerlijke historische duiding. De Turkse overheid spreekt niet over het Armeense verleden, maar presenteert de site als louter Turks bezit.

Geschiedenis uitwissen
Het herbestemmen van Armeense kerken tot moskeeën is volgens critici meer dan renovatie: het is geschiedvervalsing. ‘De kathedraal van Ani is gebouwd door Armeniërs, voor Armeniërs, in een Armeense hoofdstad,’ zeggen erfgoedorganisaties, aldus The Armenian Report. ‘De islamisering van het gebouw is een poging om die waarheid uit te wissen.’

Waarom dit ertoe doet
Na de Armeense genocide van 1915 zijn talloze kerken, dorpen en monumenten vernietigd of verlaten. Wat er nog rest, wordt vaak verdraaid of omgevormd. Het verlies van de kathedraal van Ani betekent opnieuw een stap richting het uitwissen van de Armeense aanwezigheid in Anatolië.