Dream School is een realityshow bij de NPO, waarin voortijdige schoolverlaten middels begeleiding een nieuwe kans krijgen. Maar in september klapte een oud-deelnemer Dream School uit de school bij Roddelpraat: het programma zou deels in scène zijn gezet. Bovendien zou reële begeleiding ontbreken, zei hij. Maar hij stelde dat oud-deelnemers hierover niet met de media wilden praten, omdat in de clausule stond dat hij of zij dan een boete van 5.000 euro moest betalen.
"Dat is een heel groot bedrag voor die mensen. [...] Wat is dit voor een smerig programma?" reageerde Jan Roos destijds. "Eigenlijk zijn die kinderen gewoon aan het uitwonen. Want die kinderen - van vijftien à zestien jaar - hebben problemen, maar ze worden eigenlijk gewoon misbruikt om een leuk programma neer te zetten. Daarna begeleiden ze ze niet eens."
Zijn collega Dennis Schouten voegde hieraan toe: "Als je na die tijd het idee hebt dat je misbruikt bent, dan kun je niets, want dan word je geconfronteerd met zo'n groot contract dat je hebt ondertekend." BVNL diende Kamervragen hierover in, maar zonder resultaat.
Dure geheimhoudingsplicht
Nu blijkt dat de geheimhoudingsverklaring bij de (oud-)deelnemers van Dream School onderdeel is van een grotere gang van zaken. De Volkskrant meldt dat er sinds 2017 in de arbeidscontracten van nieuwe NPO-medewerkers wordt opgenomen dat ze een boete van 5.000 euro riskeren bij een schending van een geheimhoudingsplicht. Dit zou zijn ingevoerd vanwege het hoge verloop van medewerkers bij de NPO. Maar deze plicht wordt in juridische termen erg vaag omschreven. De plicht wordt namelijk al geschonden als de medewerkers 'redelijkerwijs' kunnen vermoeden dat ze met hun onthullingen de NPO schaden.
'Maar wat houdt dat precies in?' wil mediajurist Jens van den Brink weten. 'Dit kan een chilling effect hebben op mogelijke klokkenluiders.' De clausule werd ingevoerd onder het bewind van toenmalig NPO-voorzitter (2016-2021) en huidig D66-wethouder Shula Rijxman. Zij stond bekend als een grote aanjager van diversiteit en inclusiviteit bij de NPO, waarbij taboeonderwerpen bespreekbaar moesten worden gemaakt.
Maar achter de schermen 'hamerde [Rijxman] op het belang van geheimhouding', schrijft de Volkskrant, dat zich baseert op interne bronnen. De Volkskrant merkt ook op dat tijdens Rijxmans bestuursperiode de misstanden bij De Wereld Draait Door hebben plaatsgevonden.
Ook PVV-Kamerlid Martin Bosma is vernietigend over de geheimhoudingsplicht: 'NPO-baas en D66-activist Shula Rijxman gaf werknemers een wurgcontract. Zo bleven excessen zoals bij Matthijs van Nieuwkerk geheim. Linkse omertà.'
Toch lijkt het einde van de geheimhoudingsplicht in zicht. De huidige Raad van Bestuur heeft aan de Volkskrant laten weten deze clausule 'als onwenselijk' te zien, en de arbeidsovereenkomst op korte termijn te willen aanpassen.
Praatmee