Rechter verplicht Telegraaf rectificatie voor niet-gedane beschuldiging: een gevaarlijk precedent?
De Nederlandse rechtspraak heeft opnieuw de grenzen van persvrijheid en taalinterpretatie opgerekt. De rechtbank oordeelde dat dagblad De Telegraaf een waarschuwing moet plaatsen bij een column van Nausicaa Marbe. De reden? Een zin in de column zou mogelijk verkeerd gelezen kunnen worden en daardoor de Federatie Islamitische Organisaties (FIO) onterecht in verband kunnen brengen met Hamas.
Preciezer: om één zin. Waarover de rechter oordeelt dat de ‘gemiddelde lezer’ geen onderscheid kan maken tussen komma (door mij opgeschreven) en dubbele punt (door de moskeeën verzonnen), dus in de column iets kan lezen dat er niet staat. Mislezers krijgen gelijk. https://t.co/Tc77MJLpjM
— Nausicaa Marbe 🇺🇦 (@nausicaamarbe) March 4, 2025
Dit vonnis roept fundamentele vragen op over de rol van de rechter in het journalistieke proces. Wanneer wordt de rechter een redacteur? En hoe ver kan de staat gaan in het voorschrijven van correcties op basis van potentiële misinterpretatie door lezers?
De zaak draait om de volgende passage in de column:
"Zondag wordt er ook geschreeuwd op de Dam tijdens een ‘solidariteitsdemonstratie met Gaza’ georganiseerd door aan Hamas gelieerde organisaties, Milli Görus en de moskeekoepel FIO."
Het gebruik van de komma blijkt cruciaal. Volgens de rechter zou een lezer kunnen denken dat FIO in hetzelfde rijtje valt als de ‘aan Hamas gelieerde organisaties’. Dit terwijl de zin ook zo gelezen kan worden dat FIO en Milli Görus los staan van de eerste groep. Een dubbele punt zou ondubbelzinnig maken dat het om alle genoemde organisaties gaat. Maar een komma? Dat is taalkundig veel flexibeler.
De rechter besloot echter dat deze komma risico’s met zich meebrengt. Niet omdat de column een harde bewering deed over FIO, maar omdat een lezer zou kunnen denken dat er een link met Hamas werd gelegd. Dat is geen subtiele nuance, maar een fundamentele verschuiving in de rechtspraktijk. Het is niet langer relevant wat er feitelijk staat; belangrijker is wat een rechter denkt dat lezers kunnen denken.
3/ De Telegraaf mag de column van Marbe handhaven maar moet wel een rectificatie plaatsen vanwege een ongelukkig geformuleerde zin, die mensen die slecht lezen verkeerd kunnen uitleggen. pic.twitter.com/Hh6Gwxz7sL
— Carel Brendel (@CarelBrendel) March 4, 2025
Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (nvj), stelt dat men snel in hoger beroep moet gaan: 'Dit vonnis tegen Nausica Marbe vraagt om een hoger beroep. Je kan geen stuk meer schrijven als de rechter gaat bedenken wat een lezer erin zou kunnen lezen maar wat er niet staat!'
