Freek de Jonge: ‘Theo van Gogh heeft zijn dood over zichzelf afgeroepen’

Cabaretier Freek de Jonge (81) heeft in de BNR-radioshow Zolang het nog leuk is opvallende uitspraken gedaan over de moord op Theo van Gogh. In gesprek met presentator Wilfred Genee zei De Jonge dat de cineast “zijn dood deels over zichzelf heeft afgeroepen”.
Het gesprek met Genee ging onder meer over migratie, cultuur en de rol van provocatie in het publieke debat. Volgens De Jonge moeten er altijd mensen zijn die zich tegen de stroom in gedragen. “Als er iemand zo geboren wordt en zo voelt, dan is hij zo. En die gaan tot het bittere einde door.”
Op de vraag hoe dat zich verhoudt tot Van Gogh, antwoordde De Jonge: “Theo met zijn zuigen en zijn non-conformant… hij wilde gewoon zijn eigen gang blijven gaan en hij heeft het deels over zichzelf afgeroepen. Theo was ook een hele irritante figuur.”
Toen Genee tegenwierp dat niemand “over zichzelf afroept” om afgeslacht te worden, reageerde De Jonge: “Nee, natuurlijk niet. Maar het is wel mogelijk. Het is logisch dat je, als je in een omstandigheid bent waarop je op je woorden gepakt kan worden, wat voorzichtiger met je woorden bent.”
Vergelijking met Arjen Lubach
De Jonge verwees ook naar recente opmerkingen van Arjen Lubach over islamkritiek. Lubach zei eerder bang te zijn dat hij zich niet meer vrij kan uitspreken. De Jonge toonde daar begrip voor: “Je hoeft geen martelaar te spelen. Je kan ook zeggen: ik ben van een leeftijd, wat heb je eraan om mensen op hun staart te trappen?”
Kritiek op superioriteit
Breder trok De Jonge het gesprek naar de houding van het Westen. Hij stelde dat Nederlanders niet moeten vergeten dat Europa zelf een geschiedenis van geweld kent. “Wij gedragen ons nog altijd even superieur en arrogant. En daarvan vind ik dat het wel een tandje minder mag.”
Volgens hem ligt daar ook de achtergrond van Van Goghs provocaties, die vaak gericht waren tegen moslims. “Hij had het altijd over 'geitenneukers'. Dat paste natuurlijk helemaal in dat superieure beeld van de blanke witte man die de mensenrechten heeft geschonken. Maar wij hebben tot en met de Holocaust miljoenen mensen over de kling gejaagd.”
De cabaretier benadrukte dat hij Van Goghs lot niet “legitiem” noemt, maar ziet wel een verband tussen diens manier van uiten en de risico’s die dat met zich meebracht. “Het is niet legitiem natuurlijk. Maar het is logisch dat je in zulke omstandigheden voorzichtiger bent met je woorden.”
Praatmee