De verdachten waren actief op Lesbos tussen 2016 en 2021. Zij komen uit verschillende landen en waren verbonden aan de ngo Emergency Response Center International (ERCI). Het Griekse Openbaar Ministerie beschuldigt hen van deelname aan een criminele organisatie, het faciliteren van illegale migratie en witwassen van geld. Voor deze feiten kunnen straffen tot twintig jaar cel worden opgelegd.

Volgens de Griekse autoriteiten draait de zaak om bescherming van de landsgrenzen. Lesbos was in die jaren een belangrijk toegangspunt voor irreguliere migratie via de Egeïsche Zee. De overheid stelt dat streng optreden nodig is om smokkelaars aan te pakken en de nationale veiligheid te bewaken.

Onder de verdachten is de Iers-Duitse vrijwilliger Seán Binder, die in 2018 werd gearresteerd. Hij ontkent alle beschuldigingen en zegt uitsluitend humanitaire hulp te hebben verleend. De aanklagers vinden dat deze informele reddingsacties het werk van de kustwacht verstoorden en onbedoeld smokkelaars hielpen.

Kritiek van mensenrechtenorganisaties
Mensenrechtenorganisaties spreken van een politiek proces. Zij vinden dat Griekenland het redden van drenkelingen verwart met mensensmokkel. Human Rights Watch reageerde fel: “De zaak hangt op een diep gebrekkige redenering. Levens redden wordt neergezet als mensensmokkel, waardoor een hulporganisatie opeens een criminele groep is en normale fondsenwerving wordt bestempeld als witwassen.”

Ook andere organisaties noemen het proces een waarschuwing aan ngo’s die nog actief zijn rond de Griekse eilanden. Sinds 2020 zijn de regels strenger geworden en zijn onafhankelijke reddingsgroepen vrijwel verdwenen uit het gebied.

Verhaal van bekende verdachten
Op de lijst met aangeklaagden staan ook Sarah Mardini en haar zus, die in 2015 bekend werden omdat zij hun zinkende vluchtelingenboot naar de kust trokken en zo meerdere levens redden. Haar verhaal werd verfilmd in The Swimmers van Netflix. Mardini en Binder werden in 2018 opgepakt en zaten meer dan honderd dagen in voorarrest.

In 2023 liet een Griekse rechtbank de eerdere spionagebeschuldigingen vallen, maar de zware aanklachten bleven liggen en leiden nu tot dit nieuwe proces.

Griekenland voert strikter migratiebeleid
De zaak speelt op een moment waarop Griekenland, en de EU als geheel, de migratieregels verder aanscherpt. Sinds 2019 zet Athene in op strengere grensbewaking, extra maritieme patrouilles en snellere afhandeling van asielaanvragen.

In juli stopte Griekenland tijdelijk zelfs met het verwerken van asielverzoeken van migranten uit Noord-Afrika. Een wet uit 2021 maakt het mogelijk om personen die migranten helpen bij het bereiken van Grieks grondgebied te vervolgen voor het “faciliteren van illegale binnenkomst”.

Volgens de advocaten van de hulpverleners is de zaak juridisch zwak. Verdediger Zacharias Kesses zei tegen persbureau Reuters: “De uitkomst zal bepalen of humanitaire hulp juridisch beschermd blijft of wordt overgeleverd aan willekeurige verhalen van aanklagers.”