De boosheid op het platteland neemt toe. Stikstof-, fosfaat- en kalimeststoffen zijn cruciaal voor moderne landbouw. Juist deze middelen staan centraal in een combinatie van sancties, tarieven en regels die de concurrentiepositie van Europese boeren aantasten.

Meststoffen als politiek middel
Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne gebruikt de EU meststoffen steeds meer als politiek instrument. Er wordt herhaaldelijk gesproken over sancties tegen Russische en Belarussische meststoffen. Die landen leveren een belangrijk deel van de Europese behoefte.

Volgens sectoranalyses zouden extra beperkingen de Europese meststoffenrekening met ongeveer 4 miljard euro verhogen, meldt The European Conservative. Dat raakt direct de productiekosten en uiteindelijk de voedselprijzen. Boeren gebruiken nu al minder meststoffen, wat leidt tot lagere opbrengsten.

De gevolgen zijn zichtbaar. Meststoffenprijzen liggen in Europa nog altijd ongeveer twintig procent hoger dan vorig jaar. Belangrijke producten, zoals ureum, kosten zelfs twee keer zoveel als in 2020. Veel boeren verminderen daarom het gebruik, met kleinere oogsten als resultaat.

Lagere productie en meer risico’s
Lagere opbrengsten werken door in de voedselketen. Minder productie leidt tot hogere prijzen. Dat voedt de inflatie en vergroot het risico op tekorten. Boeren hebben weinig ruimte om deze klappen op te vangen.

Het interne EU-beleid verergert de situatie. De Nitraatrichtlijn en andere milieuregels beperken het gebruik van meststoffen en verhogen de kosten. Dat gebeurt op een moment dat boeren al onder zware druk staan.

Europese boeren moeten voldoen aan strenge eisen. Die gelden niet altijd voor producenten buiten de EU. Hun producten komen wel op de Europese markt terecht. Dat zet Europese boeren op achterstand.

Bescherming zonder effect
Het beperken van externe leveranciers heeft de Europese meststoffenindustrie niet versterkt. Volgens sectorbronnen is de markt juist verder geconcentreerd geraakt. Minder concurrentie betekent dat een klein aantal producenten profiteert.

Branchebronnen waarschuwen dat het weren van Russische meststoffen vooral grote industriële groepen voordeel geeft. Dat leidt niet tot betere beschikbaarheid of lagere prijzen voor boeren.

Landbouworganisaties zijn uitgesproken kritisch. Copa-Cogeca noemt het EU-beleid ‘rookgordijnen’. De Europese Raad van Jonge Boeren waarschuwt dat nieuwe generaties uit de landbouw worden gedrukt door stijgende kosten en dalende winstgevendheid.