De nieuwe controles zijn bedoeld om werkgevers aan te pakken die zzp'ers inzetten om arbeidsrechtelijke verplichtingen te omzeilen. Schijnzelfstandigen worden vaak als zelfstandige ingehuurd, terwijl ze in feite hetzelfde werk doen als vaste werknemers. Dit voorkomt dat bedrijven premies voor sociale zekerheid en pensioen hoeven af te dragen.

Bedrijven riskeren boetes en naheffingen als de Belastingdienst schijnconstructies aantreft. De strengere handhaving zorgt er nu al voor dat veel organisaties hun beleid herzien. Een voorbeeld hiervan is maaltijdbezorger Uber Eats, dat vanaf januari geen zzp'ers meer inzet en overstapt op uitzendkrachten.

De strengere aanpak heeft vooral grote gevolgen voor de zorg, waar het aantal zelfstandigen in vijf jaar tijd met 60 procent is gestegen. Veel zorgverleners werken volgens vaste roosters en onder gezag van hun opdrachtgever. Deze factoren voldoen aan de kenmerken van een dienstverband, wat nu nadrukkelijk wordt gecontroleerd.

Ook kinderopvangcentra en scholen zijn afhankelijk van zzp'ers om personeelskrapte op te vangen. ABN AMRO waarschuwt dat deze sectoren de gevolgen van het strengere beleid flink zullen voelen. Voor de bouwsector zijn de risico’s minder groot, omdat zelfstandigen daar vaak tijdelijke of specialistische klussen uitvoeren, wat minder snel als schijnzelfstandigheid wordt aangemerkt.