Volgens de klacht, die bij het Openbaar Ministerie in München en de Europese Openbare Aanklager in Luxemburg is ingediend, zou het geld onder meer zijn gebruikt om invloed uit te oefenen op het Europees Parlement. Zo kregen organisaties subsidies om zich te verzetten tegen het Mercosur-handelsakkoord, dat de Commissie zelf steunde.

“De beschuldigden wisten dat hun handelen niet gedekt werd door het begrotingsrecht, maar ze overtraden het op grove wijze,” stelt de advocaat van TAE. Volgens hem werd zelfs een geheime bijlage aan het Mercosur-verdrag bewust buiten beeld gehouden.

Ook kreeg de milieuorganisatie ClientEarth 350.000 euro van de Europese Commissie om rechtszaken te voeren tegen kolencentrales in Duitsland. Het doel: het verhogen van het financiële en juridische risico voor de energiesector. Andere clubs, zoals Transport & Environment en het European Environmental Bureau, ontvingen in totaal 700.000 euro uit het LIFE-subsidieprogramma. Hun opdracht: lobbyen bij Europarlementariërs. 

Commissie gaf gebruik toe
Opmerkelijk genoeg gaf de Europese Commissie in april al zelf toe dat ngo’s betaald zijn voor lobbywerk. Volgens een persbericht zijn er inmiddels “maatregelen genomen om dit in de toekomst te voorkomen”. Maar het kwaad lijkt al geschied.

In totaal zou onder het bewind van Timmermans zeker 750 miljoen euro zijn uitgegeven aan klimaat-lobbyclubs om het zogenoemde Green Deal-beleid in Europa erdoor te krijgen. Dat melden meerdere media op basis van interne documenten.

Michael Jäger, voorzitter van de TAE, zegt daarover bij Bild: “De toewijzing van publiek geld moet transparant en begrijpelijk zijn.”

Rekenkamer kraakt toezicht
Ook de Europese Rekenkamer is kritisch. In april luidde het instituut de noodklok over de gebrekkige controle op miljarden aan ngo-gelden. Volgens de Rekenkamer is er tussen 2021 en 2023 ruim 4,8 miljard euro naar ngo’s gegaan die actief zijn op het gebied van milieu, migratie en onderzoek. Maar wie precies hoeveel kreeg? Dat weet niemand. Het overzicht ontbreekt volledig.

De kritiek op het klimaatbeleid en subsidienetwerk van de Europese Commissie zwelt al jaren aan. De aanklacht van de TAE geeft daar nu een juridisch vervolg aan. Of het daadwerkelijk tot een strafrechtelijk onderzoek of vervolging komt, is nog onduidelijk. De Europese Commissie heeft vooralsnog niet inhoudelijk gereageerd op de zaak.

Achtergrondfiguren
Frans Timmermans was vicevoorzitter van de Europese Commissie en verantwoordelijk voor de Green Deal. Hij stapte in 2023 op om lijsttrekker te worden voor PvdA/GroenLinks bij de Tweede Kamerverkiezingen. Virginijus Sinkevičius was EU-commissaris voor Milieu. Beiden zouden volgens de aanklacht betrokken zijn bij het verdelen van miljarden zonder transparante controlemechanismen.

De zaak raakt aan een breder debat over de invloed van ngo’s op het EU-beleid, de rol van lobbygeld en de scheidslijn tussen beleidsbeïnvloeding en belangenverstrengeling. Ondertussen staat het vertrouwen van Europese burgers in de instellingen opnieuw onder druk.