“Dit is misschien wel een van de grootste privacy-schendingen van onze tijd,” zegt Wesley Feijth in de Pro Privacy-podcast. “Het gaat om je berichtjes via WhatsApp, Signal of Telegram. Dat zijn de meest gevoelige vormen van communicatie die je hebt met je vrienden en familie.”

Van vrijwillig naar verplicht
 Het idee achter chatcontrol is dat berichten nog vóór encryptie automatisch worden gecontroleerd op ongeoorloofde inhoud. Pas na goedkeuring mag een bericht worden verzonden. Eerdere voorstellen strandden op grote tegenstand, maar Denemarken probeert het opnieuw.

Volgens Boerstra is de nieuwe versie veel ingrijpender dan de vorige, Poolse variant. “De scanning van berichten was bij de Poolse variant vrijwillig. Denemarken zegt nu: verplicht voor alle messagingdiensten, inclusief versleutelde berichten.”

Bij een uitvraag van Brussel bleek dat 80 procent faliekant tegen dit nieuwe voorstel was. “Dan trekken ze dat voorstel in, wachten tot de weerstand wegzakt, en proberen het opnieuw. Dat is dé strategie van de EU,” aldus Boerstra

Meer dan alleen berichten
De Deense plannen gaan verder dan chatapps. E-mail, cloudopslag en andere digitale communicatie vallen er ook onder. Daarnaast komt er verplichte leeftijdsverificatie en netwerkblokkering voor diensten die weigeren mee te werken.

“Als je provider weigert om mee te werken, dan gaat gewoon de stekker eruit,” legt Boerstra uit. Ook anonimiteit ligt onder vuur: identificatie of gezichtsherkenning kan verplicht worden.

De tijdslijn is kort. Het voorstel ligt sinds juli op tafel en Denemarken wil het al in oktober door het Europees Parlement krijgen. Dat lukt alleen met een gekwalificeerde meerderheid: 55 procent van de lidstaten, goed voor 65 procent van de EU-bevolking, moet instemmen.

Strategisch schuiven met standpunten
Opvallend is dat sommige landen van kamp wisselen. “Heel veel landen die voorheen tegen waren, gaan nu in één keer naar undecided,” zegt Boerstra. “Er is iets gebeurd waardoor ze hun stem veranderen.”

Tot nu toe zijn Oostenrijk, Nederland en mogelijk Duitsland tegen. Maar Duitsland heeft zich nog niet officieel uitgesproken, terwijl het als grootste EU-land een cruciale stem heeft.

Privacy-activist Patrick Breyer volgt de zaak al jaren op de voet. Boerstra: “Als dit erdoor komt, dan is het gewoon einde van je privéberichten. Het begin van de surveillance-maatschappij waar we al in zitten.”