Slimme energiemeter wordt verplicht: privacy-experts vrezen voor ‘digitale fuik’
Vanaf 1 januari wordt de oude draaischijfmeter verboden. Alle huishoudens met zo’n analoge energiemeter moeten overstappen op een slimme of digitale variant. Volgens het ministerie is dat nodig voor beter energiebeheer. Maar privacy-experts David Boerstra en Wesley Feijth waarschuwen in de Pro Privacy Podcast dat Nederland daarmee “weer een stap verder de digitale fuik in” gaat.
De maatregel is onderdeel van de nieuwe Energiewet, die begin 2026 in werking treedt. Wie weigert de slimme meter te laten plaatsen, riskeert uiteindelijk een dwangsom van de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI). Volgens Netbeheer Nederland gaat het nog om ongeveer 500.000 huishoudens met een traditionele meter.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kondigde eerder dit jaar aan gegevens van ruim 14,2 miljoen slimme meters te gebruiken voor energieonderzoek. Daarmee kunnen onderzoekers het energieverbruik per maand volgen. En dat baart Feijth grote zorgen, vertelt hij in de Pro Privacy Podcast: “Als je binnen zo’n kort tijdsbestek telkens die data kan versturen, dan kun je veel gedetailleerder iets over iemands leven zeggen achter de voordeur dan dat jij met een traditionele meter gewoon één keer per jaar zelf laat weten hoeveel je verbruikt hebt.”
Ook de Autoriteit Persoonsgegevens maakt zich zorgen, benadrukt Boerstra. Hij wijst erop dat zelfs patronen zichtbaar worden in het dagelijks leven: “Je kunt bijna zien hoeveel mensen er in een gezin zitten aan de hand van het energieverbruik.”
Van gemak naar afhankelijkheid
Volgens Feijth is het probleem breder dan alleen de energiemeter. Hij wijst op de groei van digitale identificatie, leeftijdsverificatie en gezichtsherkenning. “Je ziet overal in de samenleving, zowel in de fysieke als in de digitale wereld, toegangspoortjes verschijnen waarbij je telkens als je iets wil, je moet gaan identificeren of je leeftijd moet laten checken,” zegt hij. “Eerst worden al die poortjes opgetuigd. Als je daar niet omheen kunt bewegen, dan heb je geen andere keuze dan dat je die digital ID moet gaan gebruiken.”
Ook bij slimme deurbellen met camera’s, zoals de producten van Amazon’s Ring, ziet Feijth een risico. “Een heel groot deel van die camera’s, vooral de ringdeurbellen, zijn van Amazon. Dus die gegevens komen allemaal bij de servers van Amazon terecht.” Tijdens een recente productpresentatie kondigde Amazon nieuwe functies aan waarmee gezichten van bezoekers kunnen worden herkend. “AI gaat de gezichten van gebruikers scannen,” zegt Feijth. “Amazon weet zometeen precies wie waar op bezoek is. En stel je nou voor dat je lockdowns hebt, is dat best nuttige informatie.”
Hoe toezicht vrijheid inpekt
Boerstra en Feijth zien in deze ontwikkelingen een patroon. “Wij bouwen zelf onze openluchtgevangenis,” zegt Boerstra. “We zijn zelf overal camera’s aan het installeren, we nemen zelf een telefoon mee waarop onze locatiegegevens worden gedeeld, we laten zelf zien wanneer onze vaatwasser aanstaat of wanneer de Tesla wordt aangesloten.”
Feijth besluit: “Het is goed om daar meer bewustzijn over te verspreiden, want de hoeveelheid camera’s en digitale poortjes neemt alleen maar toe. Voor je het weet, heb je elke meter die je aflegt, sta je wel ergens in beeld.”
