Volgens het rapport is de huidige economische groei onvoldoende om stijgende uitgaven aan zorg, defensie, klimaat en sociale voorzieningen te blijven betalen. Zonder ingrijpen zou Nederland vastlopen. Daarom moet de staat actiever sturen. Denk aan nieuwe publieke investeringsfondsen, een nationale investeringsbank en meer centrale coördinatie vanuit Den Haag. In politiek en media wordt het rapport met interesse gelezen, juist omdat het zo nadrukkelijk kiest voor meer regie en meer overheidsuitgaven.

Investeren via de overheid
Het rapport zet zwaar in op investeringen in zogenoemde sleutelgebieden. Digitalisering, kunstmatige intelligentie, energie, klimaat en strategische industrieën krijgen prioriteit. Ook moet de overheid zorgen voor betere randvoorwaarden, zoals een robuuste energievoorziening, voldoende netcapaciteit en snellere vergunningverlening. Volgens de opstellers kan de markt dit niet alleen. De staat moet richting geven, risico’s delen en grote projecten mogelijk maken.

Critici plaatsen daar direct vraagtekens bij. Zij wijzen erop dat de overheid de afgelopen decennia juist steeds groter is geworden. Meer plannen, meer fondsen en meer ambtenaren hebben volgens hen niet geleid tot betere resultaten. Integendeel. Grote dossiers blijven vastzitten, van woningbouw tot infrastructuur en energie. De vrees is dat het Rapport Wennink leidt tot nog meer overleg, meer bureaucratie en meer geld dat via complexe structuren wordt verdeeld.

‘Verkeerde recept’
Een van de felste critici is voormalig Eerste Kamerlid Henk Otten. Hij spaart het rapport niet en reageert scherp via X. ‘"Rearranging the deck chairs on the Titanic" was een goede titel geweest voor het Rapport Wennink. De ernstige problemen zijn helder, maar nog meer gepolder is het verkeerde recept. Wat nu nodig is: een rigoureuze reorganisatie van de overheid, niet nóg meer overheidsbemoeienis.’

Otten gaat verder in zijn kritiek en wijst op de schaal van de voorgestelde investeringen. Hij schrijft: ‘Wennink wil 150 miljard euro belastinggeld door ambtenaren laten afzinken in 51 projecten van z’n polder-vriendjes. Ondertussen mist NL de AI-boot omdat energievoorziening/stroomnet een chaos is. Bestel kerncentrales i.p.v. hobby projecten te financieren.’

Daarmee raakt hij een bredere discussie. Volgens critici zijn de prioriteiten verkeerd. Terwijl het rapport spreekt over innovatie en AI, blijft de basis volgens hen achter. Het stroomnet zit vol, energie is duur en vergunningen lopen vast. Zonder die problemen op te lossen, zouden grote investeringsplannen weinig effect hebben.

Het Rapport Wennink heeft het debat over de rol van de overheid opnieuw aangezwengeld. De vraag die boven de markt hangt is helder. Moet Nederland zijn toekomst veiligstellen met meer staatsregie en miljardeninvesteringen, of is juist een kleinere, slagvaardigere overheid nodig?