Koopmans deelde een bericht van de NOS waarin gesteld wordt dat het aantal megastallen in Nederland toeneemt, ondanks dat het kabinet er juist minder wil. ‘Tja’, schrijft de viroloog bij een link van het artikel. ‘Hoe zat het ook alweer met dat Zoönose plan?’ Ze doelt daarmee op een plan om de risico’s op het ontstaan en de verspreiding van zoönosen in de toekomst zo klein mogelijk te maken. Dit plan werd in 2022 geïntroduceerd. Voorbeelden van zoönosen zijn COVID-19 en de ziekte van Lyme. Die eerste infectieziekte was de directe aanleiding voor het plan, dat onder meer inhield dat er minder megastallen zouden moeten komen.

Maar volgens cijfers die de NOS bij het Centraal Bureau voor Statistiek opvroeg, blijft het aantal megastallen juist toenemen. BBB-leider Caroline van der Plas denkt daar echter anders over en laat dat in duidelijke bewoordingen merken aan Koopmans. ‘Waarom doet u dit?’, vraagt ze aan de viroloog. ‘Er is al 25 jaar geen varkenspest in Nederland geweest en het aantal varkens in Nederland is in 40 jaar niet zo laag geweest. De varkenssector heeft vele protocollen om zoönosen te voorkomen. U jaagt mensen angst aan. Niet doen.’ 

Van der Plas legt vervolgens uit wat de cijfers van het CBS volgens haar betekenen: ‘Die gaan over de dierenaantallen per bedrijf. Een bedrijf kan meerdere locaties op afstand van elkaar en/of meerdere stallen in het land hebben. Soms is het ook consolidatie: op 1 locatie na sluiten meerdere oude kleine stallen en komt er een nieuwe stal die aan de strengste (hygiëne)eisen voldoet. Overigens is varkenspest een dierziekte en geen zoönose’, vervolgt de politica. ‘Dit even ter verduidelijking. Vogelgriep is een zoönose, maar de kans dat mensen ziek worden is klein, zegt ook de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit. Vogelgriep wordt vaak verspreid door wilde- en watervogels.’ 

‘Ik zou u als viroloog willen vragen dit soort kort door de bocht tweets niet te plaatsen’, is de politica duidelijk. ‘U heeft een bepaalde status en u jaagt mensen angst aan door dit op deze manier plompverloren te stellen. Dat past u niet. U weet heel goed hoe hard de sector werkt aan het voorkomen van zoönosen.’ Om daar even later aan toe te voegen: ‘Als u vindt dat er te veel vee is in Nederland, zeg dat dan gewoon. Zeg dan: ik vind dat we te veel vee hebben. En komt niet met selectieve tweets aan aub. Daar schiet niemand iets mee op. U niet, boeren niet en burgers niet. Het polariseert alleen maar.’   

Koopmans reageert op Van der Plas door te stellen dat het bericht van het groeiende aantal megastallen haar verbaast en verwijst daarbij naar het eerdergenoemde zoönosenplan. Ze stelt verder dat het overbrengen van ziektes niet een op een aan de ontwikkeling van megastallen te wijten is: ‘Wel speelt grootte en concentratie van de dierhouderijen een rol in de verspreiding. Een van de infecties waarbij dit relevant is, is griep. De pandemie van griep in 2009 was afkomstig uit varkens.’ 

Bovendien gaat de viroloog nog een stapje verder. ‘Er is inmiddels consensus dat we op dusdanig grote voet leven dat onder andere dierlijke productie een te groot beslag op de natuurlijke bronnen opleveren. Dat vraagt om maatschappelijke discussie over onder andere de omvang van de veehouderij en de consumptie van dierlijke eiwitten. Ik realiseer me dat dit geen populair standpunt is, maar vanuit mijn kennis van infectieziekten en risico’s op epidemieën vind ik dat kritische vragen over omvang en dichtheid van dierhouderij in een zeer dichtbevolkt land relevant zijn.’ 

‘Met de pandemie van COVID19 vers in het geheugen hoop ik dat die discussie gevoerd kan worden’, aldus Koopmans. ‘Ik ben wetenschapper, geen politicus. Ik hoop dat de politiek dit serieus aanpakt.’ Van der Plas besloot daar vervolgens nog eenmaal op te reageren: ‘We zijn al politiek bezig met zoönosen en dierziekten. De sector ook. Er zijn meerdere debatten over geweest en komen nog. De varkens- en pluimveestapel daalt al jaren. Er komen niet meer stallen bij. Het aantal stallen daalt juist.’