In het vernieuwde beoordelingskader wordt voortaan duidelijk onderscheid gemaakt tussen overheden en andere samenwerkingspartners. De VU stelt: ‘VU Amsterdam werkt niet samen met centrale of decentrale overheden van landen waarvoor aannemelijk bewijs bestaat dat zij betrokken zijn bij grove mensenrechtenschendingen.’

Het beleid geldt alleen voor concrete projecten. Er is dus geen sprake van een algehele stop of boycot. De universiteit zegt dat zij elke samenwerking afzonderlijk zal beoordelen. Daarbij wordt ook gekeken naar de normen en waarden van de VU zelf.

Samenwerking met Israël beëindigd
Een van de directe gevolgen is dat de VU een lopende samenwerking met een Israëlische overheidsinstantie zal beëindigen. Het gaat om een onderzoeksproject waarbij die overheid betrokken is. Op basis van het beoordelingskader én advies van een externe commissie is besloten deze samenwerking stop te zetten. De VU onderzoekt nu wat daarvan de juridische en financiële gevolgen zijn.

In een tweede geval zijn risicobeperkende maatregelen genomen. Beide projecten kwamen naar voren in een pilotfase waarin vier samenwerkingen zijn onderzocht. De overige twee werden goedgekeurd.

Interne beoordeling, geen openbaarheid
Vanaf deze zomer start de voorbereiding op de invoering. Er komt een vaste commissie die de samenwerkingen gaat toetsen. De VU kiest ervoor om de adviezen van deze commissie niet openbaar te maken, om betrokken medewerkers te beschermen tegen publieke druk.

Volgens de VU worden ook Israëlische samenwerkingen meegenomen in de toetsing. Het gaat dan om onderwijsprojecten en onderzoeksprojecten, niet om studentenuitwisselingen op instellingsniveau.

Meer universiteiten verbreken banden
De VU staat niet alleen in haar besluit. Ook andere Nederlandse universiteiten hebben stappen gezet. De Universiteit van Amsterdam heeft eerder al de samenwerking met de Hebrew University of Jerusalem beëindigd. Volgens rector Peter Paul Verbeek zijn de risico’s te groot, onder meer door mogelijke militaire betrokkenheid.

Tilburg University schortte de samenwerking met Bar-Ilan en Reichman University op. De Erasmus Universiteit Rotterdam verbrak ook alle institutionele banden met drie Israëlische universiteiten. En ook de Radboud Universiteit overweegt maatregelen, na een negatief advies van een interne commissie.