Brussel krijgt advies om eigen spionagedienst op te richten
In een recent rapport, opgesteld door een Finse oud-president, wordt de Europese Unie aangespoord een eigen inlichtingendienst op te richten. Deze dienst zou verantwoordelijk zijn voor het coördineren van inlichtingenuitwisseling tussen lidstaten en de paraatheid van de EU versterken bij mogelijke crisissituaties en oorlogen.
De aanbevelingen van de Finse oud-president Sauli Niinistö zijn bedoeld als basis voor de toekomstige koers van de EU op het gebied van defensie en crisismanagement. “We moeten elkaar vertrouwen,” sprak hij woensdag bij de perspresentatie van het rapport.
De voormalige president stelde dat een centraal aangestuurde inlichtingendienst op EU-niveau nodig is voor zowel strategische als operationele doeleinden. Hiermee zou Brussel meer zeggenschap krijgen over beveiligings- en inlichtingenkwesties binnen de unie, met name gericht op buitenlandse spionage en sabotage.
Een dergelijke dienst zou naar het voorbeeld van de Five Eyes-alliantie werken, een inlichtingennetwerk tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Niinistö benadrukte dat een vergelijkbare samenwerking binnen de EU noodzakelijk is, met Brussel als coördinator.
Bezorgdheid over mogelijke inmenging
Hoewel Niinistö stelt dat de inlichtingendienst voor collectieve veiligheid moet zorgen, blijft de vraag of lidstaten Brussel voldoende vertrouwen om deze gevoelige taken te coördineren. Tijdens de persconferentie vroeg men zich af wie Brussel controleert en hoe wordt voorkomen dat de Europese Commissie de inlichtingenorganisatie gebruikt om politieke doelen te bereiken. Er heerst angst dat deze dienst een instrument wordt waarmee Brussel zich bemoeit met nationale veiligheid en de onafhankelijkheid van lidstaten onder druk zet.
In de afgelopen jaren is de EU geconfronteerd met meerdere gevallen van buitenlandse spionage, waarbij vermoedens bestaan dat verschillende buitenlandse inlichtingendiensten Europese instellingen hebben geïnfiltreerd. De beveiliging van kritieke infrastructuren en de bestrijding van buitenlandse inmenging in de EU zou met een centrale inlichtingendienst sneller kunnen verlopen, aldus Niinistö.
Andere aanbevelingen: van defensie tot cyberveiligheid
Het rapport bevat verder aanbevelingen om een breed scala aan defensieve maatregelen op Europees niveau te coördineren. Zo pleit Niinistö voor de invoering van een ‘EU-Paraathheidswet’ waarmee de Europese Commissie standaarden en doelen zou vaststellen op gebieden zoals wapenproductie en cyberveiligheid. Hoewel het rapport geen herinvoering van de dienstplicht voorstelt, roept het wel op om burgers meer aan te moedigen deel te nemen aan defensie-initiatieven.
Het rapport is in maart door voorzitter Ursula von der Leyen in opdracht gegeven om de EU voor te bereiden op de toekomst van defensie en crisisbeheer. “De verantwoordelijkheid voor inlichtingen blijft primair bij de lidstaten liggen,” verklaarde Von der Leyen destijds. Volgens haar is een betere stroom van inlichtingen essentieel is om de EU te versterken.
De Europese Commissie werkt inmiddels aan een witboek dat, gebaseerd op de aanbevelingen van Niinistö, een langetermijnstrategie voor Europese defensie zal vastleggen. Verwacht wordt dat dit in de komende jaren kan leiden tot nieuwe wetgeving.