Rechter: Belastingdienst mag details over algoritmes geheim houden
De Belastingdienst hoeft geen volledige openheid te geven over de algoritmes waarmee belastingaangiftes worden gecontroleerd. Dat heeft de rechtbank in Den Haag geoordeeld in een zaak die was aangespannen door een journalist. De journalist had op grond van de Wet open overheid (Woo) verzocht om inzicht in de werking van deze digitale controlemiddelen, maar kreeg slechts gedeeltelijke inzage. Veel informatie bleef zwartgelakt, waaronder technische details, bronnen en locaties van de dataverzameling.
Volgens de Belastingdienst is dat noodzakelijk om misbruik te voorkomen. In het verweer stelde de fiscus dat kwaadwillenden met die informatie hun gedrag kunnen aanpassen en zo onder de radar blijven. Ook zou kennis van de gebruikte servers en bronnen het makkelijker maken voor indringers om gericht in te breken. Sommige databronnen zouden zelfs manipuleerbaar zijn. Daarom blijft gevoelige informatie buiten beeld.
De journalist verwees in de rechtszaak naar het toeslagenschandaal en andere recente affaires, zoals bij de politie en DUO. Hij stelde dat er in de samenleving een duidelijke roep is om transparantie rond algoritmisch overheidsbeleid. Volgens hem is het publieke belang bij openheid groter dan het belang van de Belastingdienst om zijn controletechnieken geheim te houden. Vooral om te kunnen controleren of er sprake is van indirecte discriminatie of willekeur bij de selectie van aangiftes.
De rechtbank erkende die zorgen, maar oordeelde dat het belang van effectief toezicht door de Belastingdienst zwaarder weegt. Daarbij werd benadrukt dat de fiscus wel degelijk stappen zet richting transparantie. Zo zijn tientallen documenten wél openbaar gemaakt, zij het deels onleesbaar. De rechter stelt dat het beschermen van de controlemethoden en IT-infrastructuur legitiem is, juist om de integriteit van het belastingstelsel te waarborgen.
