De Zweedse bendecriminaliteit houdt al jaren het land in zijn greep, maar inmiddels heeft het geweld ook de buurlanden bereikt. Tijdens de bijeenkomst van de Noordse Raad in Stockholm uitten de premiers van Noorwegen, Finland en Denemarken hun zorgen over wat zij ‘geïmporteerde criminaliteit’ noemen.

De Noorse premier Jonas Gahr Støre wil nauwer samenwerken met de andere Scandinavische landen om het probleem gezamenlijk aan te pakken. „Wij hebben dit maatschappelijke probleem dat Zweden de afgelopen jaren heeft gehad met grote bezorgdheid gevolgd,” zei hij. Volgens Støre richten bendes uit Zweden „nu chaos aan in alle politiedistricten van Noorwegen.”

Criminelen zonder grenzen
De Noorse politie waarschuwt al langer dat Zweedse bendes voet aan de grond krijgen in steden als Oslo, Bergen en Trondheim. Het gaat om netwerken die zich bezighouden met drugs, afpersing en gewelddadige afrekeningen. „In Noorwegen is het probleem minder groot dan in Zweden, maar voor mij is de bestrijding ervan een topprioriteit,” benadrukte Støre.

Ook Finland en Denemarken zien dezelfde trend. De open grenzen binnen Scandinavië maken het bendes gemakkelijk om zich te verplaatsen. De leiders spraken daarom af om het onderwerp opnieuw te bespreken tijdens hun volgende top, in de hoop tot concrete maatregelen te komen. „Wat we zien, is dat als dergelijke criminaliteit zich mag ontwikkelen, het een heel moeilijke opgave is om deze terug te dringen,” waarschuwde Støre.

Zweedse premier onder druk
De Zweedse premier Ulf Kristersson erkent de ernst van de situatie. Zijn land kampt met een golf van bomaanslagen en schietpartijen, veelal uitgevoerd door criminele netwerken met een migratieachtergrond. Kristersson begrijpt dat buurlanden ongerust zijn. „Ik heb alle respect voor het feit dat de andere Scandinavische landen niet dezelfde situatie willen als die welke Zweden heeft gecreëerd,” zei hij in Stockholm.

Volgens Kristersson overschrijden de bendes moeiteloos nationale grenzen. „Bendecriminelen respecteren geen grenzen. Dat weten wij als geen ander, omdat we ze nu fysiek oppakken in compleet andere landen, ver weg,” zei hij. „Ze respecteren de Scandinavische grenzen niet en misbruiken de openheid die in de Scandinavische landen heerst.”

Van openheid naar weerbaarheid
De Zweedse premier benadrukte dat zijn land niet wil dat de bendeleden uitwijken naar de buurlanden. „Onze ambitie is niet om bendecriminelen naar Noorwegen te exporteren, maar om ze op te sluiten in Zweedse gevangenissen,” aldus Kristersson.

Zweden probeert inmiddels de controle terug te krijgen met hardere straffen, zwaardere politieaanpak en nieuwe bevoegdheden voor veiligheidsdiensten. Toch is de schade groot: in 2025 werden al tientallen doden geteld bij bendegeweld, vaak jongeren.

De Scandinavische leiders zijn het erover eens dat het probleem niet langer nationaal is. De bendes opereren over grenzen heen en profiteren van de open samenwerking tussen hun landen. Wat ooit een voorbeeldregio van vrijheid en vertrouwen was, wordt nu gedwongen na te denken over weerbaarheid.