Rector Herman van Goethem, Stop de Cancel Culture aan de Universiteit Antwerpen
Academisch onderzoeker Astrid Elbers, taaldocente bij Linguapolis, het taalinstituut van de Universiteit Antwerpen, en Emeritus hoogleraar mediarecht Leo Neels aan dezelfde universiteit, schreven onlangs in Knack een artikel over de affaire rond Herman van Goethem, de rector magnificus van de Universiteit van Antwerpen. Dit lijkt een eerste zich duidelijk uitkristalliserende “woke-rel” aan een Nederlandstalige universiteit en het is daarom van belang het te volgen. Wat was hier gebeurd?
De heisa aan de Universiteit van Antwerpen brak uit toen een filmpje van twee personeelsleden, een professor en een onderwijsbegeleider, illegaal online werd gezet. De gesprekspartners wisten niet dat hun gesprek werd opgenomen. Het gesprek werd onbedoeld geregistreerd met de apparatuur voor digitale colleges, die, buiten hun medeweten, actief was. Het gesprek werd vervolgens op de sociale media gepubliceerd, en daar leidde het tot scherpe kritiek wegens “racisme”. In dat filmpje zien we hoe de twee met elkaar in gesprek zijn over gebrekkige taalvaardigheden bij minderheidsgroeperingen.
Door sommigen werd dit als discriminerend en zelfs racistisch ervaren en een rel was het gevolg. De rector trok in een poging verantwoording af te leggen op de televisie het boetekleed aan en wat opvallend was: onmiddellijk werd door hem de link bevestigd met “racisme”. Zijn verklaring luidde: “UAntwerpen veroordeelt elke vorm van racisme. We beschouwen de diversiteit van de samenleving als een verrijking en meerwaarde, waardoor we ook van elkaar kunnen leren, en gezamenlijk en in onderling respect kunnen werken aan samenlevingsopbouw, gefundeerd op mensenrechten.”
Deze verklaring is kenmerkend voor onze huidige tijd. Dus twee medewerkers maken zich zorgen over gebrekkige taalvaardigheden van studenten die worden gerekend tot een minderheidsgroepering (in dit geval Marokkanen). Dat gesprek werd – zonder dat zij zich dat realiseerden – opgenomen, kwam op internet gezet en ging viraal. Dan komt de rector van de universiteit op televisie een verklaring afleggen over “racisme”. Onmiddellijk volgt ook een lekenpreek over “diversiteit” die een “verrijking” zou zijn. En de rector filosofeert nog wat over “mensenrechten”.
Deze rector is “woke”. Dat wil zeggen: hele gewone discussies over taalvaardigheden bij een minderheidsgroepering tussen twee docenten worden niet alleen door de commentatoren op internet maar ook door de rector zelf onmiddellijk als “racistisch” gekwalificeerd. De twee medewerkers worden geschorst en nog steeds zitten zij thuis. De rector doet op de televisie vervolgens aan “virtue signalling”, aan wat Sid Lukkassen zo aardig aanduidt als “deugpronken”. Het laten zien hoe deugdzaam je zelf bent. Hoe deugdzaam de universiteit Antwerpen is.
De rector spreekt helemaal de taal van woke. Dat is de taal van de emoties, niet die van de ratio, van het redelijke gesprek. “Indien ik mijn emoties niet zou beheersen, zou ik nu in tranen uitbarsten”, zegt de rector voor de televisie. In huilen uitbarsten! Stel je voor zeg, een rector die zou gaan huilen voor de televisie omdat twee medewerkers tijdens een illegaal gemaakte opname in een van de collegezalen aan de universiteit Antwerpen hun hart hadden gelucht over taalvaardigheden onder een bepaald segment van de studenten.
Elbers en Neels daarentegen herinneren de universiteit aan haar oude roeping: “We moeten de universiteiten laten zijn wat ze moeten zijn: bolwerken van vrijheid van meningsuiting en van academische vrijheid.” Elbers en Neels startten ook een petitie Stop de Cancel Culture aan de Universiteit Antwerpen, waarin de schorsing van de twee medewerkers aan de kaak werd gesteld.
Zij schrijven: “Universiteiten moeten vrijplaatsen zijn waar studenten goed leren omgaan met vrijheid van meningsuiting, en er ook mee geconfronteerd worden dat anderen soms onwelgevallige meningen uiten: daarmee leren we tolerantie en ruimdenkendheid, terwijl zonder deze waarden de democratische samenleving niet kan bestaan. In Angelsaksische landen staat die vrijheid, en zelfs de academische vrijheid, onder druk.”
Dat lijkt mij allemaal juist. Maar wat ook vermelding verdient, is dat universitaire bestuurders naar voren moeten komen die de idealen van de universiteit weer voortvarend gaan verdedigen. Herman van Goethem is dat niet. Integendeel, hij doet met zijn adoptie van het woke-vocabulaire en zijn publiekelijke boetedoening op televisie de universiteit vele malen meer schade aan dan de twee geschorste medewerkers die over taalvaardigheden bij minderheidsgroeperingen spraken.
Onlangs opende Van Goethem het academisch jaar aan zijn universiteit. Daarbij sprak hij over “een pijnlijk incident rond lesopnamen waarbij studenten en medewerkers diep gekwetst werden, met hevige debatten en interne en externe polemieken als gevolg”.
Het is een onzinnig commentaar. Van Goethem praat nu studenten en medewerkers “gekwetstheid” aan, zoals gebruikelijk is in woke-kringen. De werkelijkheid is dat studenten en medewerkers verlangen naar rectores, decanen en andere universitaire bestuurders met een sterke rug. Naar bestuurders die ophouden met palaveren over “racisme”, “gekwetstheid” en dat soort zaken. We moeten de universiteit weer in ere herstellen. Maar of Van Goethem daarbij een rol kan vervullen is zeer de vraag.
------------
Paul Cliteur is de auteur van Diversiteit en kwaliteit van het Nederlands omroepbestel: een commentaar op het rapport van de Ombudsman over ON! (2022).
