Europa steekt belastinggeld in spyware die burgers bespioneert
De Europese Unie wordt beschuldigd van het financieren van bedrijven die spyware maken. Het gaat om bedrijven die software leveren waarmee telefoons en computers van eigen burgers heimelijk worden bespioneerd. Met Europees geld, maar ook met fondsen uit Italië en Spanje, kregen bedrijven miljoenen euro’s steun. Dat blijkt uit onderzoek van Follow the Money en de denktank Atlantic Council.
Het Europees Defensiefonds, een Italiaanse staatsbank en het Spaanse ministerie van Wetenschap hebben commerciële bedrijven gesteund. De bedragen liepen uiteen van honderdduizenden tot meer dan 100 miljoen euro. Onder de ontvangers zitten namen als Intellexa Alliance, Cy4Gate, Verint Systems en Cognyte.
Volgens critici zijn dit geen onschuldige investeringen. ‘Het is onaanvaardbaar dat een industrie die fundamentele rechten, democratische instellingen en zelfs de nationale veiligheid van de EU-lidstaten ondermijnt, wordt gefinancierd met publieke middelen,’ zegt Aljosa Ajanovic Andelic van European Digital Rights tegen Follow the Money.
Ook John Scott-Railton van Citizen Lab waarschuwt tegenover Follow the Money: ‘Zolang parlementariërs geen actie ondernemen, lopen hun eigen telefoons gevaar en blijft Europa te maken krijgen met spyware-inbreuken.’
Burgers en politici bespioneerd
Spyware is de afgelopen jaren in meerdere EU-lidstaten ingezet tegen burgers, journalisten en politici. In Griekenland, Polen, Spanje en Hongarije werden duizenden mensen slachtoffer. Zelfs de Franse president Macron en de voorzitter van het Europees Parlement Metsola zouden doelwit zijn geweest.
Het Europees Parlement veroordeelde dit gebruik al in 2023 en riep op tot strikte regels. Maar volgens Europarlementariër Saskia Bricmont heeft de Commissie niets gedaan, aldus Follow the Money: ‘De Commissie komt haar mandaat als hoedster van de verdragen niet na. En ze brengt de Europese veiligheid in gevaar door kwetsbaarheden en chantage door buitenlandse regeringen mogelijk te maken.’
Mediawet met scherpe randen
Tegelijkertijd presenteerde Brussel dit jaar de Europese Mediavrijheidswet. Officieel bedoeld om journalisten te beschermen. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei: ‘Een vrije en onafhankelijke pers is een wezenlijke pijler van onze democratie.’
Maar de wet bevat uitzonderingen. Lidstaten mogen journalisten alsnog arresteren of hun communicatie onderscheppen als dat in het ‘algemeen belang’ is. Ook spionagesoftware mag worden ingezet bij onderzoeken naar zware misdrijven, waaronder ‘racisme en vreemdelingenhaat’.
Critici waarschuwen dat dit geen bescherming maar controle betekent. Europarlementariër Hannah Neumann zei: ‘De EU kan niet én de rechten van haar burgers verdedigen én hun surveillance subsidiëren.’ Op sociale media reageerde oud-Europarlementariër Rob Roos ongerust: ‘De EU glijdt niet in de richting van totalitarisme, maar rent ernaartoe.’
Praatmee