Westerse agroreuzen kopen Oekraïens land op en sturen aan op EU-lidmaatschap
Volgens het Hongaarse Mandiner nemen westerse landbouwreuzen steeds meer controle over Oekraïense landbouwgrond. Ze gebruiken hun geld, politieke invloed, duizenden lobbyisten én de Oekraïense wetgeving om steeds grotere stukken vruchtbare grond in handen te krijgen. Ook lobbyen zij om Oekraïne onderdeel van de Europese Unie te maken om hun eigendom over Oekraïense grond te consolideren.
‘Het is in het fundamentele belang van deze giganten dat Oekraïne zo snel mogelijk lid wordt van de Europese Unie, om niet alleen hun eigendomsrechten te consolideren, maar ook om toegang te krijgen tot een enorme, tariefvrije markt voor hun producten,’ aldus Mandiner.
Oekraïne is goudmijn voor agrobusiness
Oekraïne heeft 42 miljoen hectare landbouwgrond. Daarvan is 33 miljoen hectare bouwland, grotendeels bedekt met de beroemde zwarte aarde (chernozem), die rijk is aan voedingsstoffen en vocht vasthoudt. De productiekosten zijn extreem laag: arbeid is goedkoop en regelgeving nauwelijks aanwezig.
Landbouwexpert András Tibor Cseh zegt tegen Mandiner dat het aantrekkelijke grond is om te bezitten door een gebrek aan regulatie: ‘In Oekraïne zijn er in wezen geen regels voor dierenwelzijn of fytosanitaire controle.’ Volgens hem is de helft van de gebruikte meststoffen in de EU verboden. Ook genetisch gemodificeerde gewassen zijn toegestaan.
Grote bedrijven nemen miljoenen hectaren over
Volgens het Amerikaanse Oakland Institute is sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 veel grond in handen gekomen van oligarchen en buitenlandse bedrijven. Meer dan 9 miljoen hectare, oftewel 28 procent van het bouwland, is nu in bezit van een klein aantal grote spelers.
Slechts twaalf bedrijven beheren al 3 miljoen hectare. Slechts één van de tien grootste eigenaren is Oekraïens. De rest opereert vanuit belastingparadijzen zoals Cyprus en Luxemburg.
Belangrijke investeerders zijn onder meer Vanguard Group, Goldman Sachs, BNP Asset Management en Norges Bank. Het Amerikaanse NCH Capital is inmiddels de vijfde grootste grondeigenaar in Oekraïne.
Landhervorming opgelegd onder IMF-druk
Onder druk van het IMF werd in 2020 een 19 jaar oud verbod op verkoop van landbouwgrond opgeheven. Toch was er grote ophef in Oekraïne over het besluit. Maar liefst 64 procent van de bevolking was tegen de wetswijziging.
Het doel volgens het IMF was om ‘minder productieve boeren’ uit de sector te duwen en verdere concentratie van land te stimuleren. Sindsdien zijn duizenden stukken land van eigenaar gewisseld.
Lobby in Brussel moet toetreding versnellen
Vanaf 2024 mogen ook bedrijven grond kopen. Buitenlandse eigenaren zijn officieel uitgesloten, maar via referenda en omwegen zoals presidentiële naturalisatie blijven deuren openstaan.
Multinationals lobbyen nu in Brussel om Oekraïne snel binnen de Europese Unie te halen. Volgens de Europese Commissie zijn deze bedrijven ‘belangrijk voor de voedselvoorziening van 400 miljoen mensen’.
Maar de gevolgen voor andere EU-landbouwlanden zijn volgens Mandiner rampzalig. Grote subsidies en vrije markttoegang zouden vooral de buitenlandse grootgrondbezitters ten goede komen, niet de Europese boer.
