Kabinet steunde omstreden EU-plannen voor toegang tot versleutelde communicatie
Het demissionaire kabinet heeft zich aangesloten bij het veelbesproken en fel bekritiseerde advies van de Europese 'Going Dark'-groep. Dat blijkt uit antwoorden van minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) op Kamervragen. De aanbevelingen, die volgens critici leiden tot massasurveillance en een gevaar vormen voor de digitale veiligheid, worden door Nederland gesteund in EU-verband.
De High-Level Group 'Going Dark' werd in 2022 opgericht door de Europese Commissie. De groep bestaat uit vertegenwoordigers van nationale opsporingsdiensten en houdt zich bezig met manieren om toegang te krijgen tot versleutelde gegevens. 'Going Dark' is de term die opsporingsdiensten gebruiken voor het onvermogen om communicatie te onderscheppen door encryptie, zoals bij WhatsApp of Signal.
In het eindrapport pleit de groep onder meer voor het creëren van achterdeurtjes in versleutelde communicatiediensten en voor een nieuwe Europese bewaarplicht. Daarmee zouden politie en justitie sneller en breder toegang krijgen tot digitale gegevens van burgers, ook zonder dat er direct sprake is van een verdenking.
Het rapport leidde vorig jaar tot forse kritiek van meer dan vijftig burgerrechtenorganisaties, privacywaakhonden en techbedrijven. In een gezamenlijke open brief waarschuwden zij de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken voor de gevolgen. “Gezien het overkoepelende doel van de HLG om opsporingsdiensten de breedst mogelijke toegang tot persoonlijke gegevens te geven, zien we fundamentele risico’s van massasurveillance,” schreven zij.
Volgens de briefschrijvers bedreigt het rapport niet alleen de vertrouwelijkheid van digitale communicatie, maar ook de veiligheid van miljoenen Europese burgers en bedrijven. Encryptie wordt door beveiligingsexperts gezien als essentieel voor de bescherming tegen hackers, cybercriminaliteit en spionage.
Toch steunt het kabinet de voorstellen. Minister Van Weel liet weten dat het Nederlandse Openbaar Ministerie via officieren van justitie actief betrokken was bij de voorbereidende werkgroepen van de HLG. 'Veel lidstaten, waaronder Nederland, hebben het werk en de aanbevelingen van de HLG verwelkomd en gesteund tijdens de JBZ-Raden van zowel juni als juli 2024', aldus Van Weel.
Ook tijdens de vergadering van 12 en 13 december 2024 sprak Nederland, samen met andere lidstaten, brede steun uit voor het eindrapport. De ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken van de EU gaven de Europese Commissie toen de opdracht om een routekaart te maken om de aanbevelingen uit te werken in concreet beleid. Die routekaarten zijn inmiddels in ontwikkeling.
Praatmee