Het begon bij het CDA. Henri Bontenbal, die niet durfde uit te komen voor het conservatisme van zijn partij en zelfs durfde te beweren dat het CDA “links” was, preekte over fatsoen. En dat woord zegt eigenlijk alles. Want als jij de fatsoenlijke bent - wie zijn dan de anderen? Precies: de onfatsoenlijken. De schreeuwers. De mensen die “de toon verpesten”. Het was morele verhevenheid als verkiezingsstrategie. En, zoals altijd bij zulke campagnes, zakte het in zodra er kritische vragen kwamen.

Toen probeerden GroenLinks en de PvdA het met een iets hardere variant: “Stem niet voor haat.” Goed bedoeld, ongetwijfeld, maar ook doorzichtig. Want die slogan impliceerde natuurlijk dat er partijen zijn die “voor haat” staan. En we weten allemaal wie daarmee bedoeld werd. Ironisch genoeg werd de oproep tegen haat daarmee in zichzelf iets hatelijks: een vriendelijke manier om miljoenen kiezers af te serveren als onbeschaafd.

En toen kwam Rob Jetten. D66 had goed opgelet. Geen harde taal, geen moralistische toon - maar vibes. “De keuze gaat niet over links of rechts,” zei hij bij de Volkskrant, “maar over welke vibe je voelt bij een partij.” En dat werkte. De zin die bleef hangen was: “Wij brengen het positieve verhaal.”

Klinkt mooi, toch? Maar “positief” is het nieuwe “fatsoen”. Het betekent hetzelfde: wij zijn de redelijken, de optimisten, de mensen van licht. En dus ook: jullie niet. D66 was tegen negativiteit - behalve over jou. Over iedereen die niet in hun toon paste. Over iedereen die zich zorgen maakte over dingen waar “positieve mensen” liever niet over praten.

Met een glimlach, een goed gevoel en tien - zo blijkt inmiddels - metaforische steden wist D66 te winnen. Niet met ideeën, maar met morele geruststelling. Met het comfort van zelfgenoegzaamheid.

Dus gefeliciteerd, D66-kiezer. Je hebt niet voor negativiteit gestemd, niet voor ruzie, niet voor lelijkheid. Je hebt gestemd voor jezelf. En dat mag best een goed gevoel geven.