Europese Commissie probeerde mening van Nederlanders te beïnvloeden
De Europese Commissie ligt zwaar onder vuur na onthullingen over een gerichte reclamecampagne op het socialemediaplatform X (voorheen Twitter). Met behulp van gevoelige persoonsgegevens probeerde de Commissie steun te werven voor een omstreden wetsvoorstel tegen online kindermisbruik. Dit terwijl deze vorm van targeting in strijd is met de eigen privacyregels van de Europese Unie.
Het wetsvoorstel in kwestie beoogt digitale berichten van burgers te scannen op beelden van online kindermisbruik. Hoewel het plan aanvankelijk op brede steun kon rekenen, stuitte het later op toenemende maatschappelijke weerstand. Critici, waaronder experts en privacyorganisaties, stellen dat het voorstel niet alleen ineffectief is, maar ook een schending van mensenrechten en privacy vormt.
Om de groeiende kritiek te pareren, zette de Europese Commissie een gerichte advertentiecampagne in. De campagne richtte zich op landen waar de publieke steun voor het wetsvoorstel daalde, waaronder Nederland. Technologie-onderzoeker Danny Mekic ontdekte de campagne en trok aan de bel. Het gebruik van reclametargeting op basis van politieke en religieuze overtuigingen is simpelweg verboden, benadrukt hij tegenover Nu.nl.
Manipulatieve advertenties
Volgens Mekic was niet alleen de targeting zorgwekkend, maar ook de inhoud van de advertenties. Het ging om een zwart-witfilmpje met kleine kinderen, begeleid door dreigende muziek. De boodschap eindigde met de vraag: ‘En jij?’. “Dat is een manipulatieve advertentie,” vertelt Mekic bij Nu.nl.
De advertenties waren specifiek gericht op tegenstanders van het wetsvoorstel, en volgens Mekic gebruikte de Commissie hierbij methoden die onder de Europese privacywetgeving strikt verboden zijn.
⚠️Misbruikers verbergen zich achter hun beeldschermen terwijl kinderen in stilte lijden
— EU Home Affairs (@EUHomeAffairs) September 18, 2023
⏳Het is hoog tijd om een einde te maken te maken aan seksueel kindermisbruik #online
🇳🇱De meerderheid van de burgers ondersteunen het voorstel #EUvsChildSexuelAbuse
En jij? Lees hier ↓
Toezichthouder bevestigt overtreding
De onthullingen leidden tot een klacht bij de Europese privacywaakhond, de EDPS. Na onderzoek concludeerde de toezichthouder dat de Europese Commissie inderdaad de wet heeft overtreden. Het gebruik van politieke en religieuze overtuigingen voor het targeten van advertenties is volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) expliciet verboden. Bovendien moet de Europese Commissie zelf toezien op naleving van deze regels, wat de situatie des te schrijnender maakt.
“De EU heeft iets gedaan wat niet zou moeten kunnen, gebaseerd op de wet waarop ze zelf toezicht moet houden,” aldus Mekic bij Nu.nl
Tik op de vingers zonder sancties
Hoewel de EDPS de overtreding bevestigt, blijft het vooralsnog bij een waarschuwing. De Commissie heeft inmiddels beloofd te stoppen met dergelijke praktijken, wat de toezichthouder voldoende acht. Een beslissing die Mekic zwaar teleurstelt: “Het feit dat voormalig Eurocommissaris Ylva Johansson op X ontkende dat regels werden overtreden, zou verzwarend moeten zijn.” Hij vindt dat er meer onderzoek nodig is naar de verantwoordelijkheid van de betrokken partijen.
Johansson, die inmiddels is afgetreden, verdedigde de campagne eerder fel: “De promotie van ons voorstel gebeurt volgens de normale gang van zaken.” Nu blijkt dat dit onjuist was, roept dat vragen op over de transparantie en verantwoordelijkheid binnen de Europese instellingen.
Ook socialemediaplatform X staat onder de loep. De Ierse privacywaakhond onderzoekt hoe het mogelijk was dat de Europese Commissie toegang kreeg tot bijzondere persoonsgegevens om gerichte advertenties te plaatsen. Als blijkt dat X wetgeving heeft overtreden door deze targeting toe te staan, kan dat leiden tot boetes of andere sancties tegen het platform.
Praatmee