De uitgebreide reconstructie van Follow The Money laat zien hoe - in de afgelopen maanden - meldingen van financiële onregelmatigheden niet werden opgepakt, een accountant werd tegengewerkt en een partijpenningmeester werd geschorst na het aankaarten van mogelijke fraude. 

Het verhaal begint eind november 2024, wanneer NSC-penningmeester Ralph Joosten een melding doet bij het ministerie van Binnenlandse Zaken over mogelijke fraude binnen de partij. Joosten had in de boekhouding verdachte facturen gevonden van het communicatiebureau Lime C, dat door NSC was ingehuurd voor de Europese verkiezingscampagne. De facturen vielen op omdat er twee identieke factuurnummers in de administratie stonden – een signaal dat kan wijzen op fraude.

De opdracht aan Lime C werd zonder offerte of aanbesteding verleend door Tjebbe van Oostenbruggen, destijds campagneleider en inmiddels staatssecretaris van Financiën. Zijn eigen IT-detacheringsbedrijf Magnit had eerder met Lime C samengewerkt. Van Oostenbruggen gaf toe dat er geen enkele offerteprocedure was geweest en dat de opdracht zonder documentatie was gegund.

Toen Joosten de kwestie intern aankaartte, kreeg hij geen medewerking van het partijbestuur. Ook de accountant van NSC kreeg geen inzage in de benodigde documenten en kon haar controle niet uitvoeren. Dit dwong haar om de financiële controle stil te leggen, waardoor de goedkeuring van de jaarrekening werd opgeschort. Zonder een goedgekeurde jaarrekening dreigt twee miljoen euro aan overheidssubsidie te worden teruggevorderd.

Straf voor de klokkenluider: schorsing en ontslag
In plaats van de melding serieus te nemen, besloot het partijbestuur om Joosten uit zijn functie te zetten. Op 25 november werd hij zonder zijn medeweten uitgeschreven bij de Kamer van Koophandel als penningmeester. Pas in december ontdekte hij dit. Kort daarna werd hij formeel geschorst wegens ‘meldingen over zijn gedrag’. Opvallend genoeg werden deze klachten pas naar voren gebracht nadat hij aan de bel had getrokken over mogelijke fraude.

Volgens Joosten werd er door het bestuur “laconiek gereageerd” op zijn fraude-alarm. “Ik zat er volgens het bestuur helemaal naast, maar ik weet wel wat integer is,” verklaarde hij aan RTL Nieuws.

Vrijwilligers binnen de partij nemen het voor Joosten op. Regiocoördinatoren uit verschillende provincies bekritiseren het partijbestuur en zien hem juist als een van de weinige redelijke bestuurders binnen NSC. Toch ging het bestuur verder met de aanval: Joosten kreeg een waarschuwing wegens laster en dreigementen over boetes wegens schending van zijn geheimhoudingsplicht.

Chaos op het partijcongres en motie van afkeuring
De problemen binnen NSC beperken zich niet tot de financiële onregelmatigheden. Het partijbestuur ligt ook onder vuur vanwege het controversiële partijcongres van 23 november. Leden en vrijwilligers hadden gehoopt op een democratische besluitvorming en transparantie, maar kregen een top-down structuur voorgeschoteld waarbij tegenkandidaten nauwelijks kans kregen.

Vrijwilligers in de regio’s voelden zich buitenspel gezet. Vijf van de twaalf regiocoördinatoren stapten op uit frustratie over het bestuur. Kandidaten die zich wilden kandideren voor bestuursfuncties kregen geen eerlijke kans, en het bestuur zette actief in op het uitsluiten van kritische stemmen. Dit leidde op het congres zelfs tot een motie van afkeuring, die werd aangenomen.

Ondanks de motie koos een meerderheid van de leden alsnog voor de voorkeurskandidaten van het bestuur. Een aantal teleurgestelde leden schreven een boze brief waarin ze het bestuur beschuldigden van machtsmisbruik en manipulatie.

Schade voor de geloofwaardigheid van NSC en Omtzigt
Voor een partij die zichzelf profileerde als het bolwerk van transparantie en integer bestuur, is de huidige chaos een enorme klap. Pieter Omtzigt, die al langer wordt bekritiseerd vanwege zijn terughoudende rol in de partijorganisatie, heeft tot nu toe niet gereageerdop de schandalen.

NSC-bestuurder Kilian Wawoe verdedigt tegenover FTM de werkwijze van het bestuur en zegt dat er binnen een maand een extern onderzoek komt naar de fraudezaak. Hij stelt verder dat de enige aangenomen motie slechts een correctie was op een tekst op de website.

Met een dreigende miljoenenstrop, interne verdeeldheid en een imagoschade die steeds groter wordt, lijkt NSC in een bestuurlijke crisiste verkeren. De komende weken worden cruciaal: komt er daadwerkelijk een onafhankelijk fraudeonderzoek? Zal de overheidssubsidie worden teruggevorderd? En hoe gaat Pieter Omtzigt reageren op de groeiende kritiek binnen zijn partij?