Von der Leyen onder vuur: 'Misbruikt oorlog Oekraïne om haar macht uit te breiden'
Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen ligt zwaar onder vuur na felle uitspraken op het congres van de Europese Volkspartij (EVP). Tijdens haar toespraak stelde ze dat partijen die het niet eens zijn met haar plannen voor een gezamenlijke EU-defensie “niet pro-vrede, maar pro-Poetin” zijn. Die woorden stuiten op harde kritiek, vooral vanuit rechts-conservatieve hoek. Europarlementariër Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) noemt het gedrag van Von der Leyen “partijpolitiek activisme” dat in strijd is met haar mandaat.
Centraal in de ophef staat het zogenoemde ReArm EU-plan, waarmee de Europese Unie haar militaire slagkracht wil versterken. Het prijskaartje: 800 miljard euro. Daarvan moet 650 miljard via versoepelde begrotingsregels door de lidstaten komen, en nog eens 150 miljard via gezamenlijke schulden op Europees niveau.
Voor critici zoals Vandendriessche is het plan niet alleen financieel riskant, maar ook juridisch dubieus. “Defensie is en blijft een exclusieve bevoegdheid van de lidstaten,” benadrukt hij. “De Europese Commissie misbruikt de oorlog in Oekraïne om haar macht uit te breiden en bevoegdheden weg te halen bij nationale regeringen.”
De uitspraken van Von der Leyen op het EVP-congres gaan volgens tegenstanders veel verder dan haar neutrale functie als Commissievoorzitter toestaat. Ze beschuldigde politieke partijen die niet achter haar EU-defensieagenda staan ervan indirect Poetin te steunen.
Vandendriessche wijst op artikel 245 van het Verdrag betreffende de werking van de EU, en op de gedragscode voor Europese Commissarissen, waarin expliciet staat dat commissarissen zich moeten onthouden van partijpolitiek activisme. “Niemand heeft ooit op Von der Leyen of haar Commissie gestemd. Het is ongehoord dat zij democratisch verkozen volksvertegenwoordigers wegzet als buitenlandse agenten,” aldus Vandendriessche.
Nederlaag Von der Leyen
De juridische commissie van het Europees Parlement (JURI) heeft unaniem tegen het plan gestemd om een herbewapeningsfonds van 150 miljard euro via een spoedprocedure goed te keuren. In een geheime stemming schaarden alle leden zich achter een juridisch advies dat de aanpak van de Europese Commissie afwijst.
Volgens het voorstel zou het geld worden gebruikt voor gezamenlijke aankoop van in Europa geproduceerde defensieapparatuur. Het fonds valt onder het initiatief Security Action for Europe (SAFE). De Commissie wil dit versneld invoeren via artikel 122 van het EU-verdrag. Dat artikel werd eerder ingezet tijdens de coronapandemie en de energiecrisis.
De Europese Commissie kondigde eerder aan dat er 800 miljard euro moet worden vrijgemaakt om Europa te herbewapenen. Hiervoor moet gezamenlijk geld worden geleend en mogen begrotingsregels worden versoepeld om defensie-uitgaven mogelijk te maken.
Geen legitieme reden voor spoed
Maar volgens de juridische dienst van het Europees Parlement is artikel 122 hier niet toepasbaar. ‘Het voorstel, zoals het er nu ligt, voldoet niet aan de voorwaarden voor noodbevoegdheden en mist een solide juridische basis’, stelt het advies.
Europarlementariër Sander Smit (BBB) reageerde scherp op X: ‘EP-commissie torpedeert spoedprocedure voor leningen EU-herbewapeningsplan: “Geen noodsituatie, juridische basis ontbreekt!” Europees Parlement weigert zich monddood te laten maken zoals eerder bij coronaherstelfonds.’
EP-commissie torpedeert spoedprocedure voor leningen EU-herbewapeningsplan: “Geen noodsituatie, juridische basis ontbreekt!”
— Sander Smit (BBB MEP) ن🍀🎗️ (@sandersmitwzn) April 24, 2025
Europees Parlement weigert zich monddood te laten maken zoals eerder bij coronaherstelfonds. #EUdefensie #ReArmEurope #EPhttps://t.co/GAmqy9SlBJ
Parlement buitenspel gezet
Als het voorstel via artikel 122 zou worden goedgekeurd, dan zou het Europees Parlement slechts suggesties mogen doen en verzoeken om debatten indienen. Onderhandelingen zouden uitsluitend door de Raad worden gevoerd. De Commissie verdedigde deze aanpak eerder. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen noemde het in maart nog ‘de enige mogelijke weg’.
Maar zelfs binnen haar eigen politieke familie, de Europese Volkspartij (EVP), groeit de onvrede over het omzeilen van het Parlement. Meerdere Europarlementariërs zetten vraagtekens bij de ‘urgentie’ van het plan en zijn gefrustreerd over het gebrek aan inspraak.
Vervolg ligt bij Metsola
De stemming is niet bindend, maar kan leiden tot een bredere institutionele confrontatie. Het is nu aan EP-voorzitter Roberta Metsola om te bepalen wat er gebeurt. Zij kan een plenaire discussie starten, een brief sturen naar Von der Leyen of zelfs stappen zetten richting het Europees Hof van Justitie.
De Europese Commissie weigerde inhoudelijk commentaar tegenover Euractiv. Een woordvoerder stelde enkel: ‘Het is aan de lidstaten om dit goed te keuren.’ Het is daarmee nog niet duidelijk of er een spoedprocedure via andere wegen op touw gezet gaat worden.
Praatmee