Nederland riskeert miljoenenboetes door trage asielprocedure
De wachttijden voor asielzoekers in Nederland zijn zo ver opgelopen dat de staat mogelijk meer dan honderd miljoen euro aan dwangsommen moet uitkeren. Dat komt doordat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) structureel te laat beslist over asielaanvragen. De Europese regels schrijven voor dat een aanvraag binnen zes maanden moet worden afgehandeld, maar in de praktijk duurt het vaak bijna anderhalf jaar.
De cijfers zijn niet mals: gemiddeld wacht een asielzoeker in Nederland 72 weken op zijn ‘nader gehoor’ bij de IND. Daarna volgt pas het besluit of hij mag blijven of niet. In die tijd verblijft hij vaak in een overvol asielzoekerscentrum, zonder duidelijkheid over zijn toekomst.
Hierover maken experts en politici maken zich. NSC-Kamerlid Diederik Boomsma spreekt bij De Telegraaf van “een juridisch moeras” en hekelt de doorgeschoten juridisering. “De regering moet echt ingrijpen om te voorkomen dat zulke torenhoge dwangsommen worden uitgekeerd.”
De Europese rechter in Luxemburg heeft inmiddels bepaald dat Nederland die zes maanden niet zomaar mag oprekken. Alleen bij een plotselinge instroom van asielzoekers mag die termijn worden verlengd. Maar volgens het hof is hier geen sprake van een crisis, maar van een structureel probleem. De kans is groot dat de Raad van State zich binnenkort bij dit oordeel aansluit. Dat zou betekenen dat tienduizenden asielzoekers binnenkort massaal recht hebben op een schadevergoeding.
Kostenpost van meer dan 100 miljoen euro
Als het zo doorgaat, kunnen 18.000 asielzoekers die nu tussen de zes en vijftien maanden wachten elk maximaal 7.500 euro eisen. Dat komt neer op een potentiële schadepost van ruim 100 miljoen euro. In 2023 betaalde de overheid al 36,8 miljoen euro aan dwangsommen voor te laat afgehandelde aanvragen.
Asielminister Marjolein Faber (PVV) waarschuwt dat een snelle oplossing er niet in zit. “Op korte termijn is er geen oplossing om de wachttijden in te lopen,” erkent zij in de Tweede Kamer. De vorige regering probeerde het probleem te bezweren door de beslistermijn op te rekken van zes naar vijftien maanden, maar die ruimte lijkt Brussel nu weer in te perken.
De IND zegt dat het behandelen van asielaanvragen sinds 2010 alleen maar ingewikkelder is geworden, meldt De Telegraaf. Medewerkers moeten meer gegevens uitzoeken, en de regels veranderen vaak. Zo gold tot vorig jaar alleen de militaire dienstplicht in Eritrea als asielgrond, maar sinds kort valt ook de civiele dienstplicht hieronder. Elke aanvraag moet individueel worden beoordeeld, op risico’s van onmenselijke behandeling.
