Elf jaar geleden vernietigde het Europees Hof van Justitie de eerdere bewaarplicht. Die verplichtte telecombedrijven om metadata van burgers maanden- tot jarenlang op te slaan, zoals wie met wie contact had, wanneer en vanaf welke locatie. Volgens het Hof schond deze praktijk het fundamentele recht op privacy. Toch wil Brussel nu opnieuw onderzoeken of een dergelijke verplichting op Europees niveau mogelijk is. Een online consultatie die onlangs werd gestart, leverde al duizenden kritische reacties op van burgers en privacyorganisaties.

Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) schrijft in de vergaderstukken dat Nederland de ontwikkeling van een geharmoniseerde EU-bewaarplicht steunt. 'Zoals ook in de EU-Interne Veiligheidsstrategie ProtectEU is vermeld, is de Commissie voornemens om een voorstel te presenteren voor de verbetering en harmonisering van dataretentie regelgeving', aldus de minister. Ook minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) liet weten dat het kabinet het belang onderschrijft van toegang tot data voor opsporingsdiensten. Nederland kijkt dan ook uit naar de voorgestelde roadmap over dataretentie én encryptie.

De verwachting is dat meerdere lidstaten zich tijdens de JBZ-raad positief zullen uitlaten over het plan. Zij kunnen daarbij hun eigen prioriteiten aandragen. Na afloop van de bijeenkomst volgt een verslag van wat er precies is besproken.

Critici vrezen dat een herinvoering van de bewaarplicht neerkomt op een vorm van massasurveillance. Niet alleen verdachten, maar ook gewone burgers zouden opnieuw onder toezicht komen te staan. Volgens privacywaakhonden gaat dat rechtstreeks in tegen eerdere uitspraken van het Europees Hof. Zij waarschuwen dat opsporing belangrijk is, maar dat het bewaren van gegevens zonder concrete verdenking een gevaar vormt voor de rechtsstaat.