Big Brother in Utrecht? Drones volgen demonstranten

De gemeente Utrecht heeft vorig jaar bij zeven demonstraties cameradrones ingezet. In één geval werd ook een videosurveillance-auto gebruikt. Dat blijkt uit antwoorden van burgemeester Sharon Dijksma op schriftelijke raadsvragen. Diverse partijen stelden de vragen na zorgen van Amnesty International over toenemend cameratoezicht en ID-controles bij demonstraties.
Volgens Dijksma zijn de drones uitsluitend ingezet vanwege veiligheidsrisico’s. Het doel is om demonstraties te beschermen, niet om deelnemers te intimideren. “In enkele gevallen worden camera’s ingezet als onderdeel van een maatregelenpakket om demonstranten te beschermen tegen mogelijke agressie van buitenaf,” aldus de burgemeester. In 2025 zijn tot 19 mei opnieuw vier demonstraties met drones bewaakt.
De gemeente maakt daarnaast ook gebruik van vaste openbare orde-camera’s in de stad. Daarvan wordt niet geregistreerd of ze tijdens demonstraties zijn ingezet. Beelden worden in principe 28 dagen bewaard, tenzij er strafbare feiten op te zien zijn.
In reactie op zorgen over gezichtsherkenningstechnologie, stelt Dijksma dat deze niet wordt toegepast bij demonstraties in Utrecht. Ook zouden er geen preventieve ID-controles plaatsvinden door de politie. Tegelijkertijd erkent ze dat het cameratoezicht een “afschrikkende werking” kan hebben op demonstranten. Als mensen zich geïntimideerd voelen, zou de politie ter plekke uitleg geven over het gebruik van de apparatuur.
Amnesty International waarschuwde onlangs dat er in Nederland steeds vaker klachten binnenkomen over het groeiende gebruik van surveillance bij demonstraties. Burgers vrezen dat hun vrijheid van meningsuiting onder druk komt te staan als hun aanwezigheid wordt vastgelegd.