We laten D66 toch niet bepalen wat ‘democratie’ is?
Het nieuwe voorstel van D66 om politieke partijen zonder leden effectief af te schaffen, wordt verkocht als een democratische correctie of zelfs een 'versterking' van wat D66 oppert dat democratie zou moeten zijn. Wie geen leden heeft, zou ondemocratisch zijn. Punt. Maar achter deze morele borstklopperij schuilt iets anders: geen liefde voor democratie, maar wantrouwen tegenover één specifieke politieke vorm. En vooral: tegenover één specifieke politicus en zijn kiezers.
Het idee dat democratie alleen kan bestaan binnen een ledenstructuur is niet alleen normatief, maar ook sociologisch naïef. Al ruim een eeuw geleden waarschuwde de Duitse socioloog Robert Michels hiervoor met zijn beroemde theorie van de ijzeren wet van de oligarchie. Zijn kernstelling is even eenvoudig als ongemakkelijk: elke organisatie, hoe democratisch ook opgezet, eindigt onvermijdelijk als oligarchie. Macht concentreert zich altijd bij een kleine groep insiders. Besturen, commissies, partijtoppen. Niet omdat mensen slecht zijn, maar omdat organisatie dat afdwingt.
