Pensioenhervorming kan leiden tot nieuwe risico’s voor banken
De hervorming van het Nederlandse pensioenstelsel brengt niet alleen veranderingen voor pensioendeelnemers, maar ook risico’s voor banken en de financiële markt. Volgens de Franse zakenbank Société Générale kan de overstap leiden tot onverwachte spanningen op de rentemarkt. Dat risico wordt door experts een ‘basis trap’ genoemd, meldt Bloomberg.
Die basis trap ontstaat doordat pensioenfondsen oude financiële afspraken willen beëindigen, terwijl banken met de gevolgen blijven zitten. Het gevolg kan zijn dat banken gedwongen worden om extra maatregelen te nemen, wat rentes kan opdrijven en onrust kan veroorzaken op de markt.
Wat deden pensioenfondsen tot nu toe?
Jarenlang gebruikten Nederlandse pensioenfondsen zogeheten renteswaps. Dat zijn contracten waarmee zij zich beschermden tegen veranderingen in de rente. Pensioenfondsen kregen een vaste rente en betaalden een variabele rente, meestal Euribor. Zo konden zij hun toekomstige pensioenuitkeringen beter voorspellen.
Deze aanpak hoorde bij het oude pensioenstelsel, waarin deelnemers tot een bepaalde hoogte recht hadden op een vaste uitkering. Dat stelsel wordt nu vervangen. In het nieuwe systeem zijn pensioenen afhankelijker van beleggingen en markten. Daardoor hebben fondsen minder behoefte aan deze bescherming.
Oude contracten uit een andere tijd
Volgens Société Générale gaat het vooral om renteswaps die zijn afgesloten tussen 2019 en 2021. In die periode was de rente extreem laag. Rentestrateeg Mathias Kpade noemt tegenover Bloomberg deze contracten een ‘giftige vintage’. Ze leveren nu vaak verlies op voor pensioenfondsen.
Als fondsen deze contracten beëindigen, verdwijnt hun kant van de afspraak. Banken blijven dan achter met hun eigen afdekkingen. Die zijn gebaseerd op het verschil tussen Euribor en een nieuwere rente, ESTR. Dat verschil heet de ‘basis’.
‘De verborgen schok zit in de leidingen’, zegt Kpade. ‘Fondsen zullen waarschijnlijk precies die posities aanpakken die de hoogste gevoeligheid voor de basis hebben.’
Wat betekent dit voor de markt?
Banken proberen hun risico’s af te dekken door nieuwe contracten af te sluiten. Maar als veel pensioenfondsen tegelijk stoppen, moeten banken massaal bijsturen. Dat kan ervoor zorgen dat Euribor sneller stijgt dan ESTR.
Die beweging is al zichtbaar. Het verschil tussen een langlopende Euribor-rente en ESTR is gegroeid tot 17 basispunten. Begin 2025 was dat verschil nog vrijwel nul.
De Europese markt voor dit soort rentecontracten is enorm. De totale waarde bedraagt meer dan 300 biljoen euro. Kleine verschuivingen kunnen daarom grote gevolgen hebben.
