Ancilla van de Leest: "De EU probeert ons richting massasurveillance te bewegen"

De Europese Unie presenteert zich graag als voorloper op het gebied van burgerrechten en digitale bescherming. Maar volgens Ancilla van de Leest, oud-lijsttrekker van de Piratenpartij en jarenlang privacyactivist, is dat beeld misleidend. In de Pro Privacy Podcast zegt ze dat de EU “de organisatie is die ons juist richting een massasurveillancestaat probeert te bewegen”. Ze waarschuwt voor een samenleving waarin toezicht, data en gedragssturing de plaats innemen van individuele vrijheid.
Van de Leest werd in Nederland bekend als privacyactivist en later als lijsttrekker van de Piratenpartij. In de Pro Privacy Podcast vertelt ze dat ze ooit begon bij Bits of Freedom, waar ze naar eigen zeggen leerde hoe macht en geldstromen invloed hebben op organisaties. Ze verwijst daarbij naar de Open Society Foundations van George Soros. “Wie betaalt, bepaalt,” zegt ze. Volgens haar zijn veel organisaties te afhankelijk geworden van grote fondsen en daardoor minder kritisch.
Bij de Piratenpartij zag ze een vergelijkbare verschuiving. “Ik kwam daar binnen met het idee: we gaan het hebben over privacy, over vrijheid, over digitale rechten,” zegt ze. “Er kwamen ineens mensen met roze ‘pussy hats’ die tegen Trump protesteerden. Dat stond ver af van waar de Piratenpartij ooit voor bedoeld was.” Uiteindelijk trok ze haar conclusies: “Toen dacht ik echt: dit is niet meer mijn club.”
Digitale identiteit en technocratisch denken
In de podcast spreekt Van de Leest uitgebreid over de opkomst van technocratisch bestuur, waarbij volgens haar technologie wordt ingezet als instrument van politieke macht. Ze verwijst onder meer naar plannen voor een Europese digitale identiteit. Volgens Van de Leest kunnen dergelijke systemen leiden tot permanente controle. “Technologie die controle mogelijk maakt, verdwijnt nooit meer volledig.”
Ze ziet de drang van de EU naar uniformiteit en dataverzameling als symptoom van een dieper probleem: een bestuur dat vertrouwt op cijfers en algoritmen in plaats van op vrijheid en verantwoordelijkheid. “Het antwoord is altijd: meer controle, meer macht,” zegt ze. “We zijn het afgeleerd om te denken in termen van vrijheid.”
Klimaat als nieuw controlemechanisme
In de podcast legt Van de Leest een directe link tussen digitalisering en klimaatbeleid. “Als wij allemaal de hele tijd een CO₂-budget krijgen, dan is dat gewoon een surveillancesamenleving die gecreëerd wordt.” Volgens haar is het “een kwestie van tijd voordat je daarop wordt afgerekend. Van: ga je wel op de fiets naar je werk?”
Ze ziet die ontwikkeling als onderdeel van een breder systeem van sociale sturing. “Massasurveillance is een gevaar van de staat,” zegt ze. “Sinds ik wakker ben, ben ik libertariër.”
Een waarschuwing aan Europa
Van de Leest schetst in de podcast een samenleving waarin vrijheid stap voor stap wordt ingewisseld voor beheersing. Ze wijst op de rol van media, politiek en beleid in dat proces. “In de media worden vooral discussies in de marge gehouden,” zegt ze. “Maar als je de lijn doortrekt van de afgelopen vijftien jaar, dan kom je uit bij massasurveillance en bij een Chinees dictatoriaal CO₂-puntensysteem. Dat is niet heel ingewikkeld.”
Voor haar is de conclusie duidelijk: de combinatie van technocratie, digitalisering en Europees beleid vormt geen bescherming van burgerrechten, maar juist een bedreiging ervan.