Een groot deel van de arbeidsmigranten staat niet ingeschreven bij een gemeente. Daardoor ontbrak jarenlang een duidelijk beeld van hun werkelijke aantal. Volgens de onderzoekers is deze ‘onzichtbare groep’ veel groter dan gedacht. Zij werken vaak in sectoren als logistiek, land- en tuinbouw, vleesverwerking en distributie, maar blijven buiten de officiële statistieken omdat ze kort verblijven of geen vaste woonplek hebben.

De onderzoekers schrijven dat ‘arbeidsmigratie structureel onderdeel van de Nederlandse economie is geworden’. Tegelijkertijd waarschuwen ze dat de gevolgen hiervan nog te weinig worden meegenomen in beleid.

Druk op huisvesting en voorzieningen
De aanwezigheid van zoveel arbeidsmigranten zorgt voor grote druk op huisvesting, zorg en handhaving. Gemeenten worstelen met tijdelijke huisvesting en illegale kamerverhuur. Ook stijgen de huren in regio’s met veel arbeidsmigranten.

Volgens het rapport zijn er signalen dat werkgevers soms misbruik maken van buitenlandse werknemers. Er wordt gewezen op slechte woonomstandigheden, te hoge huren en te lange werktijden. De onderzoekers pleiten daarom voor beter toezicht en meer transparantie in de keten.

Onvoldoende grip van overheid
Een belangrijk punt in het rapport is dat de overheid nauwelijks grip heeft op de omvang en spreiding van de groep arbeidsmigranten. Er is geen centraal register waarin alle migranten worden bijgehouden. Daardoor is het volgens de onderzoekers ‘onduidelijk hoeveel mensen er precies wonen, werken en gebruikmaken van voorzieningen’.

Ze concluderen dat het beleid versnipperd en verouderd is. Gemeenten, provincies en Rijksoverheid werken langs elkaar heen, terwijl arbeidsmigratie steeds meer invloed heeft op de woningmarkt, de zorg en het sociale vangnet.

Oproep tot nieuw beleid
De onderzoekers dringen aan op beter beleid en betere registratie. ‘Zonder goed zicht op wie er in Nederland verblijft en werkt, is effectief beleid onmogelijk’, stellen zij. Ook wordt gepleit voor het aanpassen van de huisvestingsregels, meer samenwerking tussen gemeenten en het aanpakken van malafide uitzendbureaus.

Het onderzoek maakt duidelijk dat Nederland afhankelijk is geworden van buitenlandse arbeidskrachten, maar dat die afhankelijkheid gepaard gaat met grote maatschappelijke kosten. Volgens de onderzoekers is er ‘urgente noodzaak voor structurele hervormingen’.