De EFF laat weinig ruimte voor nuance. “Leeftijdsverificatiesystemen zijn in de kern surveillancesystemen”, zegt de organisatie. Wie zich moet identificeren om online basale diensten te gebruiken, levert volgens haar automatisch anonimiteit in. “Door identiteitsverificatie te verplichten om toegang tot basale online diensten te krijgen, riskeren we een internet waar anonimiteit iets van het verleden is.”

Voor veel internetgebruikers gaat het om meer dan gemak. Journalisten, activisten en klokkenluiders leunen vaak op anonieme accounts om veilig met bronnen te communiceren. In landen met autoritaire regimes is anonimiteit zelfs onmisbaar om gecensureerde websites te bezoeken. Volgens de EFF halen leeftijdscontroles die bescherming weg. “Leeftijdsverificatiesystemen vereisen identiteitsbewijzen of biometrische data die deze bescherming weghalen, waardoor de meest kwetsbaren risico lopen.”

Lekken liggen op de loer
Naast zorgen over toezicht zijn er ook risico’s voor privacy en databeveiliging. Iedereen die online zijn leeftijd moet aantonen, moet gegevens delen met externe partijen. Dat maakt elke nieuwe database een potentieel doelwit.

De EFF wijst op recente voorbeelden. Zo lekte communicatieplatform Discord de identiteitsbewijzen van 70.000 gebruikers die hun leeftijd hadden geverifieerd. Ook andere aanbieders van leeftijdsverificatie zijn in het verleden gehackt. Volgens de EFF creëert wetgeving hiermee precies het probleem dat zij zegt te willen bestrijden: persoonlijke gegevens komen op straat te liggen.

Effect op toegang tot informatie
De organisatie benadrukt dat leeftijdsverificatie niet alleen gaat over privacy, maar ook over grondrechten. Wie zich moet identificeren om websites te bezoeken of content op te vragen, verliest een stuk vrijheid. “Leeftijdsverificatie raakt ook het recht op de vrijheid van meningsuiting en de mogelijkheid om online informatie op te vragen”, stelt de EFF.

En daarmee raken de regels volgens de beweging veel meer mensen dan alleen minderjarigen. “In een notendop, hoewel deze wetten zijn aangenomen met de bedoeling om kinderen te beschermen, is de realiteit dat deze wetten zowel volwassenen als kinderen raken.” 

Toenemende druk in meerdere landen
Steeds meer landen overwegen of voeren wetten in die websites verplichten om leeftijd te controleren bij gevoelige content, zoals video’s, games of sociale media. Voorstanders zeggen dat dit nodig is om kinderen te beschermen tegen schadelijke online inhoud. Tegenstanders, zoals de EFF, vrezen dat de neveneffecten veel verder gaan.

Met de waarschuwing wil de organisatie het debat opnieuw scherpstellen. Volgens haar mag bescherming niet leiden tot een internet dat alleen toegankelijk is voor wie zijn identiteit wil prijsgeven. Want als anonimiteit verdwijnt, verdwijnen daarmee ook gebruikers die anonimiteit nodig hebben om vrij te spreken.

De zorgen van de EFF sluiten nauw aan bij een bredere Europese ontwikkeling. Eind november stemden de EU-lidstaten in met een nieuw plan dat chatdiensten toestaat om privéberichten vrijwillig te scannen op schadelijke inhoud. Experts vrezen dat, als deze koers wordt doorgezet, encryptie structureel onder druk komt te staan en technologiebedrijven uiteindelijk gedwongen worden hun systemen open te breken. Daarmee schuift Europa volgens privacy-experts steeds dichter richting een internet waarin toezicht de norm wordt en anonimiteit stap voor stap verdwijnt.