De EU heeft deze week een voorlopig akkoord gesloten over strengere controles op landbouwimporten uit Mercosur. Het gaat om producten als rundvlees, kip en suiker. Die vormen al jaren het meest gevoelige deel van het handelsverdrag.

De kern van de nieuwe afspraak is een zogeheten noodrem. Die maakt het mogelijk om de invoer tijdelijk te beperken als importen te snel stijgen of prijzen te hard dalen. De Europese Commissie stelde aanvankelijk voor om in te grijpen bij een stijging of prijsdaling van meer dan tien procent per jaar.

Het Europees Parlement ging daar niet in mee en stemde voor een lagere drempel van vijf procent, gemeten over een meerjarig gemiddelde. Na overleg tussen parlement en lidstaten is uiteindelijk een compromis gesloten: een grens van acht procent. Dat bevestigde het Deense EU-voorzitterschap.

Daarnaast is afgesproken dat de EU extra controles mag uitvoeren, ook in Mercosur-landen zelf. Daarbij wordt gekeken naar productiestandaarden, zoals het gebruik van pesticiden en dierenwelzijn.

Grootste handelsakkoord ooit voor de EU
Het EU-Mercosur-verdrag is het grootste handelsakkoord ooit voor de Europese Unie, gemeten naar tariefverlagingen. De onderhandelingen begonnen 25 jaar geleden en werden eind 2024 afgerond. Het akkoord omvat een markt van ongeveer 780 miljoen mensen en een kwart van het wereldwijde bruto binnenlands product.

De EU wil met het verdrag makkelijker auto’s, machines, wijn en sterke drank exporteren. Mercosur krijgt in ruil betere toegang tot de Europese markt voor landbouwproducten zoals vlees, suiker, rijst en soja.

Voorstanders, waaronder Duitsland, Spanje en de Scandinavische landen, zien het akkoord als een manier om Europese exporteurs te helpen. Vooral nu de handel met de Verenigde Staten onder druk staat en Europa minder afhankelijk wil zijn van China. Ook biedt Latijns-Amerika toegang tot belangrijke grondstoffen.

Verzet van boeren en lidstaten
Toch is het verdrag politiek explosief. Vooral boeren vrezen dat goedkope importen hun bedrijven onder druk zetten. In meerdere landen zijn protesten aangekondigd. Ook in Brussel zijn deze week demonstraties, onder meer met trekkers.

Frankrijk, Italië en Polen behoren tot de felste tegenstanders. Zij vinden dat Europese boeren niet kunnen concurreren met producten die volgens hen onder minder strenge regels zijn geproduceerd.

De Franse president Emmanuel Macron waarschuwde dat Frankrijk zich “zeer krachtig” zal verzetten als het akkoord wordt doorgedrukt. Volgens zijn regering zou niemand begrijpen dat “groenten, rundvlees en kip die zijn behandeld met middelen die in Frankrijk verboden zijn, op onze markt terechtkomen”.

Ook de Italiaanse premier Giorgia Meloni toonde zich terughoudend. In het Italiaanse parlement zei zij dat het tekenen van het akkoord op korte termijn “prematuur” zou zijn. Italië wil eerst aanvullende garanties voor de landbouwsector. “Dit betekent niet dat Italië het akkoord wil blokkeren,” zei Meloni, “maar dat het alleen kan worden goedgekeurd als er voldoende wederkerige bescherming is.”

Vandaag heeft het Europees Parlement mede dankzij de oproepen van ⁦@BBB_EUropa⁩ ingezien dat het handelsverdrag met Mercosur geen goede deal is voor Europese boeren en daarom vergaande veiligheidsmaatregelen aangenomen om de landbouwsector te beschermen. #refarmeu pic.twitter.com/vNqHgzNFYW

— Jessika van Leeuwen (@jessikavanlee24) December 16, 2025

Italië sleutelstaat in Brussel
De blik is in Brussel steeds meer gericht op Italië. Voorzitter van de handelscommissie van het Europees Parlement Bernd Lange zei daarover: “Als Italië niet meedoet, is het voorbij.”

Om het akkoord te blokkeren is een minderheid nodig van minstens vier lidstaten die samen 35 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen. Frankrijk en Italië samen komen al een heel eind. Diplomaten sluiten niet uit dat landen als Polen of Hongarije zich aansluiten.

De Poolse landbouwminister riep Italië openlijk op om samen een blokkerende minderheid te vormen. “We hebben de cijfers, we hebben de argumenten en we staan moreel in ons recht,” verklaarde hij. Volgens hem mogen Europese regeringen zich niet laten “chanteren door de auto-industrie”.

Duitsland dringt aan: “Test voor Europa”
Duitsland blijft juist stevig voorstander. Bondskanselier Friedrich Merz noemde het verdrag een test voor de slagkracht van de EU. “Het vermogen van de Europese Unie om te handelen wordt ook gemeten aan de vraag of we na 26 jaar onderhandelen eindelijk in staat zijn dit akkoord af te ronden,” zei hij in de Bondsdag.

Merz waarschuwde dat Europese leiders die blijven “mierenneuken over details” het grotere strategische belang uit het oog verliezen. Volgens hem is het akkoord nodig om de interne markt te versterken en nieuwe handelsroutes veilig te stellen.

Zuid-Amerika dreigt af te haken
Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan groeit de frustratie. Braziliaanse diplomaten waarschuwen dat het nu of nooit is. Een Braziliaanse functionaris zei anoniem tegen Reuters: “Als dit raam nu sluit, gaat het niet snel weer open.”

President Luiz Inácio Lula da Silva was nog explicieter. Hij verklaarde dat Brazilië geen nieuwe poging zal doen zolang hij president is, als de EU nu afhaakt. “We hebben alles gegeven wat diplomatiek redelijk was,” zei Lula. Volgens hem is het akkoord zelfs gunstiger voor Europa dan voor Mercosur.

Lula benadrukte dat het verdrag ook een politiek signaal is, juist nu internationale handel onder druk staat. “Op een moment dat de Verenigde Staten proberen het multilateralisme te verzwakken, sturen wij een andere boodschap.”

Ondanks alle twijfels staan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en EU-Raadsvoorzitter António Costa nog steeds gepland om het akkoord dit weekend in Brazilië te ondertekenen. Daarvoor is wel politieke rugdekking nodig van voldoende lidstaten.