De Nederlandse overheid is sinds 2019 bezig om maatregelen te treffen tegen witwassing en de financiering van terrorisme. Dit gebeurt met het Plan van Aanpak Witwassen, gepresenteerd door de ministers van Financiën, en Justitie en Veiligheid. Zo is twee jaar geleden het UBO-register ingegaan bij de Kamer van Koophandel, waarin alle organisaties de uiteindelijke belanghebbenden moeten laten registreren.
Maar nu zet het kabinet de volgende stap. Op 21 oktober had de minister van Financiën, Sigrid Kaag (D66), een wetsvoorstel ingediend om banken te verplichten tot een monitoring van alle banktransacties boven de 100 euro. Deze transacties moeten dan worden ondergebracht in een grote database, met gebruik van algoritmes. Bij elke transactie moeten persoonsgegevens worden verwerkt, zoals onder meer het BSN-nummer van de betaler. Op deze manier moet de kans op witwassing en terrorismefinanciering worden verkleind.
Grote zorgen om privacyschending
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is echter zeer kritisch op het wetsvoorstel. Volgens bestuurder Katja Mur 'gaat de voorgestelde monitoring veel te ver. [...] Dit levert risico's op voor jouw privacy. Je betaalgegevens laten je hele handel en wandel zien. Bijvoorbeeld of jij geld uitgeeft aan een politieke partij, religieuze instelling of psycholoog.' Maar de banken zijn niet te spreken over de waarschuwing van AP. De Nederlandse Vereniging van Banken noemt de kritiek 'teleurstellend'.
Stichting Privacy First noemt het wetsvoorstel een 'bancair sleepnet'. Daarom roept de stichting 'iedereen op om het wetsvoorstel kritisch te bekijken'. Ook de Raad van State uitte eerder al felle kritiek. Volgens het adviesorgaan is het wetsvoorstel een 'vergaande inbreuk op de vertrouwelijkheid van zakelijke en particuliere cliëntgegevens'.
In het wetsvoorstel erkent minister Kaag dat de effectiviteit van de gezamenlijke monitoring niet onomstotelijk vaststaat. Los hiervan is er nog een ander opvallend artikel opgenomen in het wetsvoorstel: zo zal het verboden moeten worden om betalingen boven de 3000 euro te kunnen doen met contant geld.
JA21
Tijdens een recent Kamerdebat heeft JA21 zich fel verweerd tegen de komst van zo'n monitoringswet. De partij is van mening dat de overheid burgers niet bij voorbaat mag behandelen als potentiële criminelen.
"De Autoriteit Persoonsgegevens wijst erop dat cliënten, bij een mogelijke verdenking, geen toegang meer krijgen tot hun rekening. Ik heb dat zelf een keer meegemaakt, omdat ik in Amerika had gewoond. Kennelijk leidt dat tot alarmbellen. Je voelt je ineens als burger 'kaltgestellt'."
Praatmee