Spanje maakt ruk naar rechts bij verkiezingen

Nieuws24 juli 2023 3 minuten Serre Verweij
Verkiezingen Spanje
ANP

Rechts wint de parlementsverkiezingen in Spanje. Het is echter geen eenduidige overwinning. De centrumrechtse partij Partido Popular (PP) wordt de grootste partij met 136 zetels, terwijl de socialistische partij (SPOE), die de afgelopen jaren de Spaanse regering leidde, tweede wordt met 122 zetels. Op de derde plaats volgt de ultrarechtse partij Vox, met een daling van 52 naar 33 zetels, terwijl de ultralinkse partij Sumar vierde is geworden met een daling van 36 naar 31 zetels. 

De Tweede Kamer in Spanje heeft 350 leden, dus 176 zetels zijn nodig voor het vormen van een meerderheidsregering. Noch de twee linkse, noch de twee rechtse partijen winnen een absolute meerderheid. Een mogelijkheid is dat PP en Vox samen een minderheidsregering gaan vormen. Dit zou dan de meest rechtse regering in Spanje worden sinds 1978. Ook wordt er gesproken over mogelijke nieuwe verkiezingen in het najaar. 

Tegelijk met de Tweede Kamerverkiezingen zijn ook de Eerste Kamerverkiezingen gehouden in Spanje. Hierbij wint PP ook aanzienlijk. De verkiezingen zijn vervroegd gehouden nadat de regeringspartijen grote verliezen leden tijdens de regionale verkiezingen.

De huidige linkse minderheidsregering bestaat uit de socialistische partij en een groep kleinere radicaal-linkse partijen, waaronder de communisten. De ultralinkse partijen hadden zich eerst verenigd onder de naam Podemos. Eerder dit jaar werd Podemos omgedoopt tot Sumar.

PP-leider Alberto Núñez Feijóo heeft veel winst geboekt tijdens de lokale verkiezingen in Spanje met kritiek op de socialistische premier Pedro Sánchez, vanwege de steun die Sánchez zocht bij separatistische partijen. Feijóo bekritiseerde Sánchez opnieuw tijdens het verkiezingsdebat en verwees ook naar de radicale coalitiepartners van de socialisten. 

Alhoewel PP niet officieel heeft gezegd met Vox te zullen regeren, wordt dit door de meeste analisten wel verwacht. PP en Vox hebben in meerdere provincies al coalities gevormd. Vox staat bekend als nationaal-conservatief, ultranationalistisch, rechts-populistisch, anti-islam en EU-sceptisch. 

Het vormen van een minderheidsregering kan problematisch blijken. Kleine splinterpartijen als Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) en Junts krijgen een belangrijke rol. De linkse partij ECR, die strijdt voor Catalaanse onafhankelijkheid en steun geeft aan de regering van Sánchez, is gezakt van 13 naar 7 zetels. Nieuwe verkiezingen in zo'n situatie zijn niet ongewoon in Spanje. Toen de parlementsverkiezingen in april 2019 geen meerderheidsregering opleverde voor Spanje werden nieuwe verkiezingen uitgeschreven.

Een mogelijke nieuwe regering zal waarschijnlijk te maken krijgen met conflicten over Catalaans separatisme, een langzaam herstellende economie en een verlamd rechtssysteem. De Raad voor de Rechtspraak had in 2018 vernieuwd moet worden, maar dit is nog steeds niet gebeurd. De rechtse oppositiepartijen weigerden namelijk de regering te steunen bij de benoeming van een meer linkse raad, terwijl voorstellen van hun kant om de Raad voor de Rechtspraak onafhankelijk te maken van de politiek door de regering werden afgewezen. In 2021 verbood de regering, middels een nieuwe wet, aan de oude raad om nog rechters te benoemen bij het hooggerechtshof. Hierdoor zijn inmiddels bijna 30 procent van de posities bij het hooggerechtshof niet bezet en is het rechtssysteem lamgelegd. De EU heeft meermaals kritiek geuit op Spanje vanwege de problemen met de rechtsstaat. Vertrouwen in de onafhankelijkheid van het rechtssysteem is laag onder de bevolking.

De socialistische regering is ook hevig bekritiseerd voor het invoeren van de 'democratische herinneringswet'. De wet is pas na meerdere jaren in afgezwakte vorm doorgevoerd. Met deze wet wordt het regime van Francisco Franco officieel veroordeeld, terwijl de linkse republikeinse regering, geleid door socialisten en communisten, juist wordt verheerlijkt. De regering wil ook de wet gebruiken om organisaties die positief zijn over het regime van Franco verbieden. Dit zorgt voor de beschuldiging dat de regering de vrijheid van meningsuiting aantast. PP en Vox verwijten de socialisten het openrijten van oude wonden en hebben beloofd de wet in te trekken wanneer ze aan de macht komen. 

Ultrarechtse partijen groeien sinds 2022 in rap tempo in meerdere Europese landen. In Italië is een ultrarechtse meerderheidsregering aan de macht gekomen onder premier Georgia Meloni, in Zweden werd vorig jaar een rechtse coalitie gevormd met steun van de uiterst-rechtse Zweedse Democraten en in Finland is begin dit jaar een regering gevormd met deelname van de uiterst-rechtse partij De Finnen (verwant aan de PVV). Daarnaast zijn in Duitsland en Oostenrijk de ultrarechtse partijen Alternative für Deutschland (AfD) en Freiheitliche Partei Österreich (FPÖ) afgelopen maanden enorm gestegen in de peilingen. 

Meerartikelen

Derksen
Nieuws

Derksen waarschuwt Omtzigt voor weglopende kiezers: "Braaf broertje van CDA"

Johan Derksen vindt dat NSC-leider Pieter Omtzigt zich veel te treuzelend en afwachtend opstelt in de verkenningsfase. Sterker nog: dit zal Omtzigt nog wel eens kiezers kunnen kosten, voorspelt Derksen. Op den duur krijgen ze namelijk het gevoel dat

Wilders
Nieuws

Overwinning Wilders gaat viraal in de wereld

De verkiezingszege van Geert Wilders zorgde niet alleen voor een aardschok in Nederland, ook in andere delen van de wereld is schok, of de euforie groot. Volgens velen is een rechtse omwenteling nabij. In onder meer Engeland reageren rechtse politiek

Ayaan
Fun

Hirsi Ali: 'Queers for Palestine laat zien hoe dom de samenleving wordt'

Politiek commentator Ayaan Hirsi Ali kan amper geloven dat een initiatief als Queers For Palestine geen satire is. Volgens haar is het onbegrijpelijk dat er LHBTI'ers zijn die opkomen voor Palestijnen terwijl deze LHBTI'ers direct van een gebouw zoud

BBB
Nieuws

BBB onderzocht door ministerie vanwege mogelijke illegale donatie oprichter

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzoekt momenteel of er mogelijk sprake is van een illegale donatie aan BBB. Het gaat om een gift in natura van ReMarkAble, het communicatie bureau van Wim Groot Koerkamp, een medeoprich

Viktor Orbán
Nieuws

Orbán: "Europa is capaciteit voor zelfbeschikking verloren"

De Hongaarse premier Viktor Orbán stelt dat Europa zijn capaciteit tot zelfbeschikking is verloren. Daardoor heeft het geen duidelijk beeld van wat zijn doelen zijn en wat nodig is om deze te verwezenlijken. Dit is de nieuwe thesis die hij verkondigt

De Jonge
Nieuws

Oud-directeur CPB: 'De Jonge richt ramp aan op woningmarkt'

De voormalig directeur van het Central Planbureau (CPB), Coen Teulings, toont zich bijzonder negatief over het ministerschap van Hugo de Jonge. Volgens hem heeft de CDA'er "een ramp" aangericht, door te veel in te grijpen in de woningmarkt en het eig

Boeren
Nieuws

Taakstraf voor agent die boer Jouke (16) op trekker beschoot

De agent die vorig jaar boer Jouke (16) beschoot tijdens een boerenprotest in Heerenveen, is schuldig bevonden aan poging tot doodslag. Hij krijgt een taakstraf van 80 uur en een voorwaardelijke celstraf met een proeftijd van een jaar. Dat heeft de r

Coronatest
Onderzoek

Kwart van Nederlanders had ruzie met naasten over corona

De coronaperiode heeft voor enorme verdeeldheid gezorgd in de Nederlandse samenleving. Maar liefst één op de vier Nederlanders raakte tijdens de lockdowns in conflict met iemand uit zijn familie-, vrienden- of kenniskring, blijkt uit onderzoek van DI

Leesmeeropinie
Leesmeerinterviews

Meerartikelen

azc
Nieuws

Ex-vluchteling doet boekje open over azc's in Nederland: 'Irakezen en Afghanen zochten continu ruzie'

Vandaag Inside-commentator Johan Derksen heeft een brief voorgelezen van een voormalig COA-medewerker die enkele ernstige verhalen aan de kaak stelt. Het verhaal dat Derksen heeft geopenbaard, maakt nogal wat los. Op sociale media deelt een oud-vluch

Timmermans
Nieuws

PvdA-prominent haalt uit naar partijtop: 'Net Noord-Korea'

PvdA-prominent Hans Spekman is niet te spreken over de leiding van GroenLinks/PvdA. Volgens Spekman wordt er alles aan gedaan om interne discussie te voorkomen, wat enorm ongezond is, betoogt Spekman bij Sven op 1. Kort na het verlies van het linkse

Dragqueen
Nieuws

Friese school zoekt dragqueen om te voldoen aan EU-inclusieregels

De middelbare school RSG Enkhuizen is op zoek naar een dragqueen die deze maand wil optreden voor uitwisselingstudenten uit Frankrijk en Italië. Hiervoor is een oproep geplaatst op Facebook. De school heeft de authenticiteit van de oproep nog niet be

Omtzigt
Achtergronden

De blunder van Omtzigt

Volgens Pieter Omtzigt moet er eigenlijk eerst een soort van regeringsprogramma geschreven worden en daarna kan volgens hem pas de formatie starten. Dat lijkt recht te doen aan de meest fundamentele vorm van de Nederlandse democratie, maar het is gew

Insecten
Achtergronden

Haagse kleuters krijgen insecten te eten bij schooluitje

Kinderen van groep 3 hebben insecten voorgeschoteld gekregen bij een schooluitje aan Museon. De ouders zijn nu woest, en vinden dat dit niet past bij hun 'wereldbeeld en geloofsovertuiging', meldt AD. Ondertussen versoepelt de Europese Commissie de r

tjeerd
Nieuws

D66 loopt 10e zetel mis door tekort van 160 stemmen: Tjeerd de Groot keert niet terug in Tweede Kamer

D66 komt in de definitieve uitslag 160 stemmen tekort om een tiende zetel te pakken. Dit betekent dat de SP met vijf zetels in de Tweede Kamer zal komen. Doordat D66 nipt de tiende zetel misloopt, zal Tjeerd de Groot  voorlopig niet terugkeren in de

In 't Veld
Nieuws

Europarlementariër noemt BBB en NSC 'extreem-rechts'

Europarlementariër Sophie in 't Veld (Volt) vindt dat BBB en NSC geen 'centrum-rechtse' maar 'extremistische' partijen zijn. Dit schrijft ze in reactie op de keuze van de VVD om niet te gaan regeren. Deze week maakte de VVD bekend niet te willen rege

Wilders
Nieuws

Wilders heeft boodschap voor stemmingmakerij media: 'We gaan nog veel sterker en groter worden!'

PVV-voorman Geert Wilders vindt de stemmingmakerij van linkse en gevestigde media maar vermoeiend. Daarnaast stelt de PVV-leider dat het negatief wegzetten alleen maar contraproductief is. Hoe negatiever de media over de PVV berichten, hoe populairde

Omtzigt
Nieuws

Omtzigt wordt 'totaal gebrek aan kennis' verweten om standpunt Oekraïne

NSC-leider Pieter Omtzigt vindt dat de Nederlandse hulpstroom aan Oekraïne moet blijven vloeien. Anders zal Vladimir Poetin nog veel meer landen innemen, redeneert hij. Maar al snel krijgt de NSC'er ook kritiek. Zo wordt hem door een oud-Kamerlid ver

Baudet
Nieuws

Baudet dringt aan op komst rechts kabinet: 'Geen politieke spelletjes'

Volgens FVD-leider Thierry Baudet heeft de kiezer gesproken en is het zaak om een rechts kabinet te vormen. Ondertussen hekelt hij de 'politieke spelletjes' die andere partijen volgens hem zouden spelen. De partij van Pieter Omtzigt (NSC) ziet voorlo

DeSantis
Fun

DeSantis drukt Democraat met neus op feiten: 'Dit is hoeveel er gepoept wordt op straat in linkse steden'

De Republikeinse gouverneur Ron DeSantis raakte in een verhit debat met de Democraat Gavin Newsom. Newsom is gouverneur van Californië, maar sinds zijn bewind is San Francisco uitgegroeid tot een van de smerigste steden van het land. DeSantis laat ti

PVV
Onderzoek

Dit is waarom Nederlanders op de PVV stemden

Wat zijn de populairste PVV-standpunten onder de achterban van Geert Wilders? Hart van Nederland zocht dat uit onder hun panel. Uit het onderzoek blijkt dat een asielstop verreweg het meest populaire standpunt is onder PVV-stemmers. 87 procent van de