Zo ging in Elst een streep door een nieuw azc na een succesvolle handtekeningenactie. “Elst kan weer ademhalen,” zegt ondernemer Jan Scheffer, die zich verzette tegen de komst van 200 asielzoekers in zijn dorp. Zijn initiatief kreeg massale steun: 80 procent van de inwoners bleek tegen het plan. De gemeenteraad van Rhenen besloot het voorstel daarop in te trekken.

Ook in Heerenveen, Zwolle en Deurne werden azc-plannen geschrapt of uitgesteld na aanhoudende protesten. In sommige gevallen wees het COA de locaties zelf af of stuitte het op bezwaren van de provincie. Ondanks de grootschalige afwijzing door lokale gemeenschappen blijft de Spreidingswet voorlopig ongewijzigd. Vanaf 1 juli 2025 moeten alle gemeenten verplicht meewerken aan de opvang van in totaal 96.000 asielzoekers. Asielminister Faber (PVV) voert de wet uit, maar hoe de overheid omgaat met gemeenten die niet meewerken, blijft onduidelijk. Het kabinet stelt dat het geen dwang wil toepassen.

Voor het COA vormen de massale protesten en geannuleerde azc-plannen een steeds groter probleem. De bestaande opvanglocaties zitten overvol, en noodoplossingen zoals het onderbrengen van asielzoekers in hotels kosten de overheid miljoenen. Begin dit jaar verbleven meer dan 10.000 asielzoekers in tijdelijke accommodaties.