Ouders kunnen in Nederland een beroep doen op zogenoemde 'richtingsbezwaren'. Ze vragen dan vrijstelling aan van de leerplicht, omdat zij vinden dat er in hun omgeving geen scholen zijn die aansluiten bij hun geloofsovertuiging of levensvisie. Vorig jaar kregen ruim 2.100 jongeren zo'n vrijstelling toegewezen. In 160 gevallen werd de aanvraag afgewezen en volgde een strafzaak.

Dat laatste gaat nu dus veranderen. "Het strafrecht biedt in deze gevallen te weinig houvast," aldus het OM in een persbericht. De wetgeving is volgens justitie onduidelijk, en rechters doen vaak uiteenlopende uitspraken in soortgelijke zaken. Daardoor ontstaat er rechtsonzekerheid, zowel voor ouders als voor handhavers.

Het OM benadrukt dat het stoppen met vervolging niet betekent dat kinderen helemaal aan hun lot worden overgelaten. Ouders die geen vrijstelling aanvragen, of dat onvolledig doen, kunnen nog wel worden aangepakt. Ook blijft de Leerplichtwet gelden voor andere situaties waarin kinderen niet naar school gaan zonder geldige reden.

Het ministerie van Onderwijs, leerplichtambtenaren en het OM werken samen aan nieuwe oplossingen. Die moeten ervoor zorgen dat elk kind in Nederland onderwijs kan volgen, zonder dat ouders om principiële redenen in de strafbank belanden. Er wordt onder andere gekeken naar betere begeleiding en passende alternatieven voor onderwijs thuis.

Volgens het OM helpen boetes of andere sancties meestal niet om kinderen alsnog naar school te krijgen. "We willen dat kinderen onderwijs volgen, niet dat ouders worden gestraft zonder effect."

Het besluit volgt op jarenlange discussies over de botsing tussen vrijheid van onderwijs en het recht van het kind op scholing. Met het nieuwe beleid probeert justitie de balans te herstellen.