Vorige week woensdag werd gelekt naar de pers dat de leiding van de Tweede Kamer, voorgezeten door Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66), een onderzoek gaat instellen naar mogelijk grensoverschrijdend gedrag van oud-Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA). De aanleiding hiervoor was het positief advies van de landsadvocaat van twee anonieme klachten over Aribs gedrag uit juli. De twee klachten spreken van 'machtsmisbruik', 'een schikbewind' en 'een onveilige werkomgeving'. Volgens de landsadvocaat wijzen de anonieme brief op een 'breder, structureel advies'.
Arib reageerde verontwaardigd over het onderzoek. Meteen wees ze met de vinger naar Bergkamp. Arib noemde de actie 'een "anonieme", politieke dolkstoot in mijn rug'. Ook eiste ze directe opheldering van Bergkamp: ''Ik eis van Vera Bergkamp (D66) een verklaring over deze werkwijze. Dit staat haaks op zorgvuldigheid en een sociaal veilige werkomgeving.'
Arib meende dat Bergkamp actief op zoek is gegaan naar klachten over haar. Bergkamp ontkende echter dat het ging om een politieke dolkstoot. "We zouden het Presidium echt tekortdoen als dat de reden zou zijn. Dus dat werp ik echt verre van mij," zei ze destijds. Ze besloot aangifte te doen van het gelek naar de pers, maar Kamerlid Pieter Omtzigt noemde deze aangifte 'kansloos'.
Eind vorig week bleek echter ook dat andere Kamerleden kritische vragen hadden over de werkwijze van Bergkamp en het Presidium. Maar het mocht niet baten: afgelopen zaterdagavond nam Arib ontslag als Kamerlid en als voorzitter van de Tijdelijke commissie corona.
'Intimiderend en aanmatigend gedrag'
Maar nu komen er ook andere geluiden. Het NRC onthult namelijk dat de Onderzoeksraad, die het opneemt voor Kamer-personeel, zich al jarenlang bezighoudt met vermeend wangedrag van oud-Kamervoorzitter Arib. 'De OR heeft uw gedrag als intimiderend en aanmatigend ervaren,' schreef de raad al in 2016.
Volgens een brief van het OR negeerde, kleineerde en isoleerde Arib haar personeel. Ze vernederde haar werknemers in het bijzijn van collega's of bezoek, manipuleerde werknemers, en zette hen tegen elkaar op. Soms liet ze zelfs een stoel weghalen als ze niet wilde dat een ongewenste ambtenaar ergens ging zitten. Arib zou volgens sommigen erg veel personeel erdoorheen jagen. Een poging tot bemiddeling in 2019 liep spaak, omdat Arib weigerde haar fouten in te zien.
De situatie veranderde in februari 2021, toen Arib niet werd herverkozen als Kamervoorzitter. Vanwege haar vertrek als voorzitter voelden sommige ambtenaren zich plots vrij genoeg om wel hun beklag over haar te doen. Zo verzamelden deskundigen in totaal klachten van 23 verschillende werknemers over Arib in de periode 2018-2021.
Afgelopen juni hebben de deskundigen een brief aan Kamervoorzitter Bergkamp geschreven "met eensluidende klachten over ongewenst gedrag". Vervolgens zou de leiding van de Tweede Kamer zelf nog twee anonieme klachten hebben ontvangen over het gedrag van Arib. Daarom zou vorige week het externe onderzoek zijn aangekondigd.