De productie van batterijen voor elektrische stadsbussen brengt diverse duurzaamheidsuitdagingen met zich mee, voornamelijk door de winning van schaarse grondstoffen en het hoge energieverbruik tijdens de fabricage. Voor de productie van batterijen zijn materialen zoals lithium, kobalt en nikkel essentieel. De ontginning van deze grondstoffen heeft aanzienlijke milieu-impact. Daarnaast is het fabricageproces van batterijen zeer energie-intensief, wat resulteert in een aanzienlijke CO₂-uitstoot. Studies tonen aan dat de productie van een batterij voor een elektrische auto kan leiden tot hogere CO₂-emissies in vergelijking met de productie van een conventionele auto.

In het kader hiervan komen er strengere regels voor de elektrische bussen in Stockholm. SL heeft bepaald dat niet alleen de productie van de batterijen, maar ook de afzonderlijke batterijcellen aan strenge documentatievereisten moeten voldoen. Deze eis is toegevoegd aan een al bestaand kader voor duurzaamheid, waarin landen als China, Turkije en Egypte niet langer expliciet worden uitgesloten.

'Volkomen onredelijk'
De veelbesproken wijziging van de eisen kwam slechts enkele weken voordat de deadline voor aanbestedingen verliep op 16 december. Joakim Kenndal, persmanager bij Volvo Buses, noemt de timing van de wijziging “volkomen onredelijk”. Hij benadrukt dat fabrikanten onmogelijk binnen enkele weken aan de nieuwe eisen kunnen voldoen. “Noch wij, noch andere busfabrikanten hebben die audit vandaag klaar,” zegt hij tegen de Zweedse krant Mitt i. Volgens Kenndal wordt er hard gewerkt om dit op te lossen tegen de tijd dat de toewijzing plaatsvindt.

Anonieme bronnen binnen de industrie uiten ook zorgen over de haalbaarheid van de eisen. Er wordt beweerd dat slechts één fabrikant momenteel voldoet aan de gestelde voorwaarden. Deze partij zou echter niet alle benodigde bustypen kunnen leveren. Hierdoor komt de continuïteit van het project mogelijk in gevaar, vooral omdat de vervoersbedrijven zelf het financiële risico dragen als de eisen niet haalbaar blijken.

Conflict van doelstellingen
De aangescherpte eisen lijken te botsen met bredere Europese doelstellingen. Volgens een rapport van EY, opgesteld in opdracht van de Zweedse busontwikkelingsorganisatie BR, dreigen nationale duurzaamheidsvereisten de elektrificatie van het openbaar vervoer te vertragen. In het rapport wordt gewezen op een conflict tussen het streven naar emissievrije bussen en de strengere sociale duurzaamheidsnormen voor productie.

“De vraag naar elektrische bussen neemt toe om de emissievrije doelstellingen voor 2035 te halen,” stelt het rapport. “Maar strenge eisen bij aanbestedingen kunnen leiden tot een reductie in het aantal beschikbare leveranciers, wat prijsstijgingen tot 40 procent kan veroorzaken en de batterijproductie ontoereikend maakt.”

Anna Grönlund, filiaalmanager van de Zweedse busmaatschappij, sluit zich hierbij aan: “Het is onredelijk om lokale eisen te stellen die de gehele internationale auto-industrie raken.”

Implicaties voor de sector
De situatie in Stockholm illustreert bredere uitdagingen waarmee de elektrificatie van het openbaar vervoer in Europa wordt geconfronteerd. Terwijl steden streven naar duurzaamheid en emissievrije doelen, raken busmaatschappijen gevangen tussen stijgende kosten, beperkte leveranciers en complexe internationale productieketens.

De vraag blijft of SL’s eisen de elektrificatie in Stockholm daadwerkelijk zullen versnellen of dat ze, zoals critici vrezen, het proces juist vertragen en de kosten opdrijven. Met de Europese deadline van 2035 in zicht, staat de Zweedse hoofdstad voor een delicaat evenwicht tussen ambitie en praktische uitvoerbaarheid.

Volgende stappen

De sector verwacht nu met spanning de toewijzing van de contracten, die in de komende maanden plaatsvindt. Voorlopig lijkt SL vast te houden aan de aangescherpte eisen, ondanks kritiek vanuit zowel fabrikanten als busmaatschappijen. Het is afwachten of deze controversiële stap uiteindelijk leidt tot de gewenste vooruitgang in de elektrificatie van het openbaar vervoer in Stockholm.