Hoe de Nederlandse overheid stilletjes een politiestaat optuigt met Palantir

Achtergronden 10 juli 2025 4 minuten Marit Nubé
Schoof Trump Rutte
ANP / Mischa Schoemaker

Het Amerikaanse spionagebedrijf Palantir heeft zich de afgelopen jaren in stilte diep genesteld in de Nederlandse overheid. Dit gebeurt in de voetsporen van de Amerikaanse president Donald Trump, die Palantir al gebruikt om gegevens van alle Amerikaanse burgers te verzamelen. Nu trekken privacy-experts Wesley Feijth en David Boerstra hard aan de bel. Ze wijzen op de gevaren van zogeheten ‘voorspellende politiezorg’, geheime data-analyse en het verdwijnen van democratische controle. “Dit is Minority Report in het echt”, waarschuwt Boerstra.

Wat hebben Donald Trump en de Nederlandse overheid met elkaar gemeen? Ze werken allebei samen met Palantir – een Amerikaans databedrijf dat groot werd dankzij de CIA en onder Trump uitgroeide tot het zenuwcentrum van de digitale controlemaatschappij. Waar Trump het bedrijf inzet om Amerikaanse burgers te profileren en te volgen, sloot ook de Nederlandse overheid in het geheim contracten met deze datagigant. Zonder parlementair debat, zonder transparantie, maar met grote gevolgen voor de privacy van miljoenen Nederlanders.

Al in 2019 werd in het geheim een contract gesloten tussen de Nederlandse politie en Palantir. Dat blijkt uit een intern overheidsdocument dat is geopenbaard via de Woo-regeling, zo vertellen Feijth en Boerstra in de nieuwste aflevering van de Pro Privacy Podcast. De deal werd afgesloten op zogeheten ‘need to know’-basis. Alleen wie strikt noodzakelijk betrokken was, mocht weten dat Palantir gebruikt ging worden voor data-analyse. De deal werd ondertekend door Pieter-Jaap Aalbersberg, destijds politiechef en later hoofd van de NCTV.

De contractsluiting gebeurde buiten de wet en democratische controle om. Tijdens de coronaperiode kwam daar nog een laag bovenop: zes veiligheidsregio’s in Zuid-Nederland kregen gratis toegang tot Palantir-software. In ruil daarvoor kreeg het bedrijf toegang tot netwerken van politie, brandweer en andere hulpdiensten. 

'We gaan richting een samenleving waar de toeslagenaffaire kinderspel bij is.'

Van proefpakket tot dataslurper
Volgens Feijth en Boerstra is die gratis toegang allesbehalve onschuldig. “Zoals een dealer de eerste dosis gratis geeft, deed Palantir hetzelfde,” vertelt Feijth in de Pro Privacy Podcast. “Ze mochten hun systemen integreren in de Nederlandse infrastructuur.” Het gevolg: koppelingen met politiedata, het Centraal Justitieel Incassobureau, slachtofferhulp, het Openbaar Ministerie en zelfs gemeenten.

De software werd de ruggengraat van ‘informatiegestuurde politie’. In officiële stukken is te lezen dat deze aanpak ‘voorspellende politiezorg’ mogelijk maakt. “Dat is exact waar wij al een jaar voor waarschuwen,” zegt Boerstra. “Je wordt niet meer verdacht op basis van een misdaad, maar op basis van een profiel.”

Van CIA tot toeslagenaffaire
De oorsprong van Palantir ligt volgens de podcastmakers bij een Amerikaans inlichtingentraject na 11 september 2001: het Total Information Awareness-project. Dat werd stopgezet vanwege privacyschendingen, maar kort daarna richtten de betrokkenen Palantir op — met geld van het investeringsfonds van de CIA.

“De CIA was de enige klant in de eerste vijf jaar,” zegt Boerstra. “Het is eigenlijk de hofleverancier van de Amerikaanse inlichtingendiensten.”

Volgens hen is die lijn doorgetrokken naar Europa. “Palantir is via de achterdeur binnengekomen tijdens corona,” zegt Feijth. “En dat gebeurde onder leiding van Aalbersberg, die bij zowel de politie als de NCTV betrokken was.”

De software werd ook gebruikt voor het coronadashboard, en mogelijk — zeggen ze — bij de toeslagenaffaire. “Dit is een datagestuurde overheid die blind vaart op algoritmes,” aldus Feijth. “Daarmee is het systeem het probleem geworden.”

Technocratie in opmars
De podcast plaatst Palantir in een bredere trend van technocratische controle. “Dit zijn mensen die denken dat je met gegevens een perfecte samenleving kunt bouwen,” zegt Feijth. “Zonder fouten, zonder criminaliteit. Maar dat betekent ook: zonder vrijheid.”

Boerstra wijst op het risico van machtsmisbruik. “Vroeger moest je iemand nog naar een eiland lokken om chantabel te maken,” zegt hij. “Nu heb je alleen maar een smartphone nodig. Alles wordt opgeslagen. Alles kan tegen je worden gebruikt.”

Dat is niet alleen een theorie, stellen ze. Ze verwijzen naar Palantir-topman Alex Karp, die openlijk zegt: “Onze tegenstanders moeten bang zijn. Alleen dan zijn wij veilig.” Feijth: “Wat voor zielig mens ben je, als jij je pas veilig voelt als de ander bang is?” 

'Je wordt niet meer verdacht op basis van een misdaad, maar op basis van een profiel.'

De rol van Trump en Thiel
De opmars van Palantir is nauw verbonden met de Amerikaanse politiek. Oprichter Peter Thiel is mentor van J.D. Vance, de huidige vicepresident onder Trump. Volgens de podcastmakers is Palantir sinds hun terugkeer in het Witte Huis bezig met een grootschalige gegevensintegratie.

The New York Times bracht dit aan het licht op 5 juni,” zegt Feijth. “Trump schakelt Palantir in om gegevens van alle overheidsdiensten te verzamelen. De muren tussen instanties zijn verdwenen. Alles wordt samengevoegd.”

Om de aandacht daarvan af te leiden, vermoeden ze, werd een toneelstuk opgevoerd waarin Trump en Elon Musk zogenaamd ruzie kregen. “Iedereen had het opeens over een breuk tussen die twee,” zegt Boerstra. “En niemand meer over Palantir.” 

Nederland als testland
Volgens ProPrivacy is Nederland al jaren een proeftuin. De NCTV, politie en GGD werkten in coronatijd nauw samen met Palantir. Inmiddels zou de software ingezet worden voor het monitoren van burgers op grote schaal.

Documenten tonen dat dit mogelijk gebeurde onder de codenaam ‘Raffinaderij’. In een intern stuk uit 2016 wordt Palantir geprezen als het enige systeem dat zulke goede verbindingen tussen groepen mensen kon leggen. De proefperiode mondde uit in structureel gebruik.

“Dit is geen samenzweringstheorie,” zegt Feijth. “Dit zijn documenten van de overheid zelf.” 

Oproep aan de politiek
Feijth en Boerstra sluiten hun uitzending af met een duidelijke boodschap. “Laat dit alsjeblieft niet met een sisser aflopen,” zegt Feijth. “We roepen de SP, de Piratenpartij of Forum voor Democratie op om Kamervragen te stellen. Willen wij als Nederland wel samenwerken met een bedrijf dat zegt: de ander moet bang zijn?”

Volgens de makers is privacy het belangrijkste mensenrecht van deze tijd. En die privacy staat nu ernstig onder druk. “We gaan richting een samenleving waar de toeslagenaffaire kinderspel bij is,” zegt Boerstra. “Als je je gegevens niet beschermt, kunnen ze tegen je worden gebruikt. En dan is het te laat.”

In deze aflevering trekken we meerdere beerputten tegelijk open. We beginnen bij het Nationaal Burgerberaad Klimaat, dat volgens nieuwe Woo-documenten van begin af aan is gekaapt door Extinction Rebellion. Een eerlijke dialoog bleek onwenselijk: alleen klimaatalarmisme was toegestaan. Vervolgens gaan we naar de sociale huursector, waar een anonieme ambtenaar onthult hoe statushouders met trucjes dubbele woningen binnenslepen, terwijl Nederlanders jaren wachten. We bespreken het radicale deportatieplan van de Spaanse partij Vox, de schokkende btw-plannen van de Algemene Rekenkamer, en de persoonlijke angst van een vrouw uit Ter Apel die haar straat niet meer veilig vindt.  Blijf via NieuwRechts.nl op de hoogte van het laatste nieuws voor rechts en conservatief denkend Nederland! Start je gratis maand nu via https://nieuwrechts.nl/landing

XR schrijft het script, statushouders pakken twee huizen en u mag meer belasting betalen

Beluister onze podcast

XR schrijft het script, statushouders pakken twee huizen en u mag meer belasting betalen
Of beluister op:

Meerartikelen

Wilders
Nieuws

PVV-leider Wilders roept op tot verzet tegen azc’s

PVV-leider Geert Wilders heeft tegenover de Haagse pers duidelijk gemaakt dat zijn partij doorgaat met het actief ondersteunen van lokale protesten tegen nieuwe asielzoekerscentra (azc’s). “Maak je borst maar nat, we zijn pas net begonnen”, aldus Wil

Von der Leyen
Nieuws

Von der Leyen overleeft motie van wantrouwen, ondanks felle kritiek op 'Pfizergate' en migratiebeleid

Ursula von der Leyen blijft aan als voorzitter van de Europese Commissie. Een motie van wantrouwen tegen haar, ingediend door de Roemeense Europarlementariër Gheorghe Piperea (ECR), is donderdag in Straatsburg verworpen. Van de 553 uitgebrachte stemm

asielcrisis
Nieuws

Haagse gemeenteraad blijft vasthouden aan voorrang statushouders

De Haagse gemeenteraad heeft woensdagavond een motie verworpen die een einde had moeten maken aan de voorrang voor statushouders bij de verdeling van sociale huurwoningen. De motie van Hart voor Den Haag, bedoeld om inwoners van de stad voorrang te g

moskee
Nieuws

Imam geschorst na bezoek aan Israël: ‘Morele schande’ volgens moskeebestuur

De Marokkaanse Bilal Moskee in Alkmaar heeft imam Youssef Msibih per direct geschorst. De reden volgens de moskee was zijn deelname aan een delegatie van Europese moslimleiders die de Israëlische president Isaac Herzog ontmoette in Jeruzalem. Het mos

EU
Nieuws

Europarlementariër haalt uit naar ‘eco-waanzin’ in Europees Parlement: “Wees geen communist"

In het Europees Parlement heeft de Poolse Europarlementariër Dominik Tarczyński (ECR-fractie) fel uitgehaald naar de klimaatagenda van de Europese Unie. Tijdens een plenair debat noemde hij de groene ambities van Commissievoorzitter Ursula von der Le

Cruiseschip
Nieuws

Nieuwe Rotterdamse VVD-leider wil koers radicaal wijzigen: ‘Tien jaar geen statushouders erbij’

Tim Versnel is door de VVD aangewezen als nieuwe lijsttrekker in Rotterdam. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 wil hij de koers van de stad ingrijpend veranderen. De focus ligt op veiligheid, economische groei, streng asielbeleid e

Boten
Nieuws

Griekenland stopt nieuwe asielaanvragen voor drie maanden

Griekenland zet een stap verder in de aanpak van illegale migratie. Premier Kyriakos Mitsotakis kondigde woensdag aan dat het land voor drie maanden alle nieuwe asielaanvragen opschort. Vooral bootmigranten uit Afrikaanse landen worden getroffen. De

Politie
Nieuws

Afghaanse man (26) bedreigt meisjes in trein en wordt opgepakt met mes en drugs

In een regionale trein tussen Löbau en Görlitz is dinsdagmiddag een 26-jarige Afghaanse man opgepakt, nadat hij meerdere meisjes en een vrouw had lastiggevallen. De verdachte droeg een zonnebril en FFP2-masker, vermoedelijk om onherkenbaar te blijven

Leesmeeropinie
Leesmeerinterviews

Meerartikelen

Le Pen
Nieuws

Inval bij partij Le Pen: Franse justitie onderzoekt geldstromen en campagnefinanciering

De Franse politie is woensdag vroeg het partijhoofdkwartier van Rassemblement National (RN) binnengevallen. De inval is onderdeel van een grootschalig justitieel onderzoek naar mogelijke fraude, gesjoemel met partijfinanciering en valsheid in geschri

Von der Leyen
Nieuws

Denemarken en Finland verzetten zich tegen eurobonds

De Europese Commissie werkt aan een plan om na 2028 structureel gezamenlijk schulden, ook wel eurobonds genoemd, aan te gaan. Met dat geld wil Brussel toekomstige crises opvangen via leningen of subsidies aan lidstaten. Maar Denemarken en Finland zeg

Trump
Nieuws

Epstein-dossier blijft Trump achtervolgen: zijn achterban eist antwoorden

Het schandaal rond Jeffrey Epstein mag dan al jaren oud zijn, het blijft politieke explosieven opleveren. Vooral voor president Trump, die zich deze week opnieuw geconfronteerd zag met kritische vragen over de mysterieuze ‘Epstein-files’. Ditmaal nie

Santiago Abascal
Nieuws

Spaanse partij wil acht miljoen migranten uit Spanje deporteren: ‘Aanpassen of wegwezen'

De Spaanse partij Vox heeft deze week een opmerkelijk plan gepresenteerd: het uitzetten van miljoenen immigranten. Het gaat volgens de partij om mensen die zich niet hebben aangepast aan de Spaanse manier van leven of 'criminele intenties' hebben, me

COA
Nieuws

Raad van State: asielzoekers hoeven bij mislukte inburgering geen boete meer te betalen

Asielzoekers die niet binnen de gestelde termijn slagen voor hun inburgeringsexamen, mogen daar niet langer financieel voor worden gestraft. Dat heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State woensdag bepaald. De uitspraak volgt op een e

BBB
Nieuws

BBB waarschuwt voor oprukkend dierenextremisme: "Van sabotage tot brandstichting, dit is geen protest meer"

De BoerBurgerBeweging (BBB) slaat alarm over de opmars van extreem dierenactivisme in Nederland. Aanleiding zijn de bezettingen van drie slachterijen in Apeldoorn, maandag uitgevoerd door de radicale actiegroep 269 Libération Animale. De groep bestaa

Duitse politieauto
Nieuws

Duitsland onderzoekt inzet 'vaginaval' tegen toenemend aantal verkrachtingen

Duitsland kent een forse toename van verkrachtingen. In vijf jaar tijd is het aantal aangiften met 49,5 procent gestegen. Jaarlijks worden nu meer dan 12.000 verkrachtingen gemeld. Een disproportioneel deel van de verkrachtingen wordt gedaan door imm

wolf
Nieuws

Wolf mag worden afgeschoten na aanval op wandelaarster

De provincie Utrecht heeft besloten om wolf GW3237m, ook wel bekend als ‘Wolf Bram’, af te laten schieten. Het dier beet eerder dit jaar zonder aanleiding een wandelaarster op landgoed Den Treek en bleek ook betrokken bij eerdere incidenten op de Utr

Nationaal paleis
Achtergronden

Taiwan is progressief zónder zelfhaat: wat links Nederland daarvan kan leren

Taiwan is één van de meest vooruitstrevende landen van Azië. Het was het eerste land in de regio dat het homohuwelijk legaliseerde. Vrijheid van meningsuiting, democratie en mensenrechten zijn diepgeworteld. In dat opzicht zou Taiwan goed passen in h

BNNVARA
De Bom

BNNVARA wil geen blanke mannen meer aannemen

De NPO-omroep BNNVARA heeft zich onlangs weer van haar beste kant laten zien. Wat is er aan de hand? Maar liefst vijftig medewerkers zitten niet te wachten op den nieuwe Bar Laat-presentator Tim de Wit. De reden: hij is een blanke man! Eén ding is du

NR
Rechts voor z'n Raap

Van burgerberaad tot Ter Apel: de stem van de Nederlander wordt gesmoord

In deze aflevering trekken we meerdere beerputten tegelijk open. We beginnen bij het Nationaal Burgerberaad Klimaat, dat volgens nieuwe Woo-documenten van begin af aan is gekaapt door Extinction Rebellion. Een eerlijke dialoog bleek onwenselijk: alle

Von der Leyen
Achtergronden

Von der Leyen als 'keizerin': wie stopt haar nog?

In het hart van de Europese Unie woedt een strijd om vertrouwen, transparantie en democratische controle. Deze week is het Europees Parlement het toneel van een fel debat over een motie van wantrouwen tegen Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. D